ai ơi thương lấy nhau cùng
hay giốc chí một lòng chờ ai
trên đầu lược giắt trâm cài
trong ba mươi sáu chuyện anh xếp có dài hay không
hay nghe truyện lý công
khi nên trời cũng chiều lòng cả hai
hay nghe truyện tú tài
đề tên bắn thước duyên trời mà nên
hay nghe truyện tú uyên
đi chơi mà lại gặp tiên kết nguyền
hay nghe truyện trương viên
lấy con thừa tướng duyên chăng
tống trân mà lấy cúc hoa
phai sang sứ sự giao hoà mười đông
hay nghe truyện lưu hồng
lấy trần quảng nhĩ năm không chăng
hay nghe truyện điểm tri
ở nước tề ở nước lương
chúa thao bất nghĩa đòi đường
bắt con bỏ cho đành
mấy lời giáo huấn đinh đinh
chuyện này nữ tắc gia đình hẳn hoi
chuyện này trinh thử xếp chơi
đào lan quế huệ đôi chăng
hay nghe truyện độ mai
kẻ trung người nịnh có trời ở trong
truyện kiều kể đã thuộc lòng
nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha
hay nghe truyện bướm hoa
một hoa một bướm ắt đôi
nguyễn sinh chuyện ấy xem chơi
đi ra tập học duyên trời xui nên
tây dương chuyện ấy thử xem
châu long nuôi bạn cho nên người
mới hay non nước xa khơi
trung quân chuyện ấy những lời nhớ
tiên hoa chuyện ấy lạ lùng
cuộc cờ đôi ả má hồng đánh chơi
hoàng trừ chuyện ấy thiên tài
trá hình làm gái thử lời đoan trang
chinh phụ chuyện ấy cho tường
cờ mao lên đường trẩy
quan âm chuyện ấy khi nay
thị mầu đem đổ oan này chẳng tha
phan trần chuyện ấy xem qua
kẻ trâm người quạt ắt đôi
ông ninh chuyện ấy thử coi
giẹp yên bốn cõi mà trời đền công
tần cung chuyện má hồng
bực mình muốn đạp phòng mà ra
cửu phu chuyện ấy xem qua
biết bao giờ được thất gia như người
bồng lai chuyện ấy xem chơi
chốn tiên vui thú kết duyên mấy mình
hay nghe truyện hoa tình
bén duyên tần tấn kẻo mình ước ao
ngọc lành còn đợi giá cao
nỡ nào ăn mận giả đào mấy ai
hữu ké chuyện cũng tài
mưu mô mà lấy được người con quan
xuân tình chuyện ấy luận bàn
đêm nằm tư tưởng sự nàng một hai
phù dung chuyện ấy vẽ vời
phải gã a tú người bất nhân
bỗng kẻ tấn người tần
phương hoa chuyện ấy châu trân nghĩa xưa
hoàng tú chuyện ấy duyên ưa
gặp nàng mỹ nữ giời xe một nhà
khuyến hiếu chuyện ấy xem qua
nhị thập tứ hiếu anh đà cũng thông
tứ linh chuyện ấy xếp cùng
mỗi người mỗi ngã tương phùng giao hoan
khen cho đôi ngã bắc nam
nhân duyên định lại xe làm một bên
ba sinh cho vẹn mười nguyền
gặp nàng mới ngỏ căn nguyên sự tình
trong ba mươi sáu chuyện đành đành
gặp nàng mới ngỏ sự tình sau
giám khách ở trên đời
dám khuyên khách ở trên đời
ăn chơi cho phải biết lời trước sau
đừng khinh khó chớ cậy giàu
cổ sơ lời ví về sau trờ trờ
ai giầu hai họ bao
không ai khó đến ba đời mà lo
kìa như cái quả ai vo
cành hoa ai viết biết cho thế nào
núi kia ai đắp mà cao
sông kia bể ấy ai đào mà sâu
nước chiều ai ai khoi
cơn lên thời thế cơn rồi như không
trong rừng cây ấy ai trồng
mặt trời ai lấy làm lồng kim ô
gẫm xem tạo hoá cơ đồ
tình toan cũng vậy ngao du thoả đời
chẳng qua sự tại trời
đại sinh ai cũng kiếp người mà thôi
lại hán truyện xem chơi
tiếng khen hạng vũ anh nghe ai đương
lực năng cử đỉnh bạt sơn
thân tràng bát xích hán hoàng đã
lại xem tây đại đông chinh
bách chiến bách thắng đã chín trời
ai hay cai hạ biến rời
hán vương nhất thắng lên trị vì
thong dong có tiến một khi
kể chơi các mà suy sự trời
ở đời mấy kẻ cậy tài
tranh khôn tranh khéo ai may được nhiều
mấy người ăn ở biết điều
khỏi đò khinh sóng nói liều chan chan
khéo thay công nhân gian
nói một ngoài bàn ra ba
thôi thôi nói ít cũng
bề thái khán tiếng trăng hoa mà
bây giờ kể bướm hoa
ai xem đến truyện kể ra mấy tường
được bày sự bướm rõ ràng
hình thì tiếng sang ai
trời khắp các cành
hoa bướm đấy sánh bày no đôi
chẳng e các phượng đài
thấy hoa thì đến ai thì ngăn
bướm rằng năm mấy tháng xuân
ăn chơi cho thoả trần mấy
lại đây hỏi khách má đào
còn không hay đã nơi nào xứng cân
tha hương gặp khách cố nhân
lòng chi chút nghĩ chân thế nào
bấy nay vắng những khát khao
bây giờ tình hỡi làm sao hỡi tình
kể chi lên thác xuống gềnh
đây biết trong xanh suối nào
hoa rằng kể lấy thanh thơi
vui bằng hội bồng lai tiếng đồn
nhất trong nước thượng nguyên
suối còn có tiếng đá càng chi chi
von đường bên bờ
đào còn đợi liễu bao giờ cho xong
chẳng thưa ra đá lạ lùng
ra nào biết rằng lòng có nghe
ở đây những núi cùng khe
chân bụng đá tiếng ve gọi sầu
người như gác phượng trùng
thiếu gì khanh tướng không hầu mội nơi
người như mây giữa trời
tôi như khói giám chơi đọ nào
bướm rằng hỡi khách má đào
này để đắp vào cho ai
thiên trời
địa đất
vân mây
vũ mưa
phong gió
nhật ngày
dạ đêm
cân
y áo
thường xiêm
đao dao
phủ
liêm liềm
đôi
nhất một
nhị hai
bát tám
cửu chín
thập mười
vạn muôn
hoạt bùi
cam ngọt
ngon
toan chua
khổ
tân cay
tâm lòng
diện mặt
thủ tay
phát tóc
mi
túc chân
lượng lường
xích thước
hoành cân
cao sào
trượng gậy
can cần
tiêu nêu
kê gà
nga
ngưu trâu
khuyển chó
miêu mèo
dương dê
mọc cây
thảo cỏ
tre
lương
mạch bắp
dâu
trì
tỉnh giếng
kiểu cầu
lang cau
yên thuốc
phù
hôi vôi
thôi thôi đây đã biết rồi
bao giờ thiếu kẻ trên đời tài hoa
ai ơi mấy du mà
càng so lắm càng già thất duyên
trên non từ thức tu tiên
huyên quang tu phật ở bên chùa
trung gian còn cảnh chân
theo đòi nữa lắm công phu ai
tha hồ chí lập thời nên
tu duyên tần tấn yên thảo hoa
hoa rằng nói sượng sùng
cũng từng đã biết gần xa mọi đường
một duyên bén lửa hương
cho đành mấy kẻ tuyết sương biết cùng
những ân oán
buồn ai biết cho lòng này chưa
hồn mai mê thuỷ thất
thôi tin ong bướm lại thư tấn tần
càng van càng một lần
mười phần sao chẳng một phần bớt cho
nói ra tỏ lại thẹn thò
êm ra thì sợ chua lừa tiếng tăm
chẳng thương đoái những
tơ chín khúc như vò
bướm rằng phải nói nhỏ
có như bể mà giò nông sâu
áo lâu chẳng mặc cũng tầu
hoa kia mãi được màu duyên chăng
đã đưa duyên tới các đằng
chim còn tưởng gió trông trăng thẩn thờ
đương cơn nước
cấm sào đợi biết bao giờ cho trong
chút tình xót những trẻ trung
sao nàng ở chốn lâm cùng bấy ngâm
vui chơi núi hoa lâm
khách trần mấy kẻ biết nơi khai đường
ông khéo tỏ tường
mà ta đến với nàng kết duyên
hoa rằng biết chốn lâm tuyền
thanh thơi thú vị trần duyên khác
trời xanh leo lẻo trăng trong
bổng cơn gió đùng đùng tới nơi
bức tranh ai khéo vời
tiếng trăng hoa khéo buộc người như không
mượn mang cái tiếng má hồng
cậy tài cậy sắc anh hùng ước ao
chữ tình tưởng nhớ biết bao
làm trong thiểu não khát khao lòng trần
nhớ ai còn có khi giần
nhớ tình biết mấy phần khoả khuây
hồng mãi từng
đố ai sầu này cho ra
có đêm ngồi bóng trăng tà
sao mai hầu mọc tiếng gà gọi
bầng bầng thanh
lại thêm vượn bên
chém cha cái nợ khuynh thành
những tiếng mắc danh trên đời
trách duyên vả lại giận đời
tiếng ai khéo đặt những lời bướm ông
sông nước chảy đôi dòng
biết mà giò được lòng cho đang
bướm rằng thấy nói thêm càng
tưởng mình mà lại nhớ thương đến người
hồng nhan rễ mấy trên trời
hoa thơm từng thuở người chơi có thì
những điều trăng gió kể chi
xa xôi ắt cũng có khi lại gần
ngọc châu xưa kết đặng xuân
hồng nương xin lửa lần mà nên
vẽ chi đôi chữ tình duyên
mua công hương lửa thêm phiền lòng
nghĩ sao cho vẹn cho tròn
kẻo mà thẹn mấy nước non sao đành
khốn nay đã nguyện với tình
nào ai phụ nghĩa tam sinh du mà
quyết lòng tới cảnh thăm hoa
chẳng tu có đến chiền già làm chi
ngoài tần tấn hẹp gì
nào lòng quảng đại từ bi nào
thuyền ngư tới chốn động đào
bõ công gắn bó ước bấy
hoa rằng gió động sương bay
kẻ đắp chăn kẻ lạnh lùng
chém cha cái kiếp lấy chồng chung
năm chừng mười hoạ hay chăng chớ
tháng đôi lần có cũng không
cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng
cầm bằng làm mướn mướn không công
đã mình đến chốn này cho yên
bỗng ai khéo xui nên
nỗi này ví biết nhường này nhỉ
tin ong sứ điệp lại thêm bận lòng
còn đánh mãi chẳng trong
thời trước thôi đành ở vậy xong
thực vui có đánh được chăng hỡi phiền
bướm rằng hỡi khách thuyền quyên
đã trong như giá nhuộm chi mà
bước vào trong chốn vườn hoa
chẳng thơm cũng hái cành chơi
xem rằng mặc khách trên đời
để đành mang tiếng ra người đong đưa
quyết như ả tay già
hái sao chuyển được nói mà phan
hoa rằng bóng nguyệt lầu lầu
bỗng ai rút sầu như không
ai giám ngỏ sự lòng
tuyết sương đành lạnh lùng đêm đông
vẽ chi bức cẩn phong
ví xưa chẳng khá cho xong mặc người
chẳng nghe ra cũng nể lời
chữ duyên nên đố tiếng cười tại ai
bướm rằng thôi chớ rậm lời
nhân sinh số ở trên đời chung
thi vân
hỏi chơi còn đại lạ lùng
một đây một đấy khác lòng chi chăng
tài tình được mấy ả hàng
nỡ nào để khách trăng đợi chờ
giặc ân mười vạn một cây côn
nể tình nên phải tận từ
ba tuổi nghìn xưa một thánh con
tần đây tấn đấy bao giờ cho nên
bây giờ sông rằng nước yên
sào kia đã chở cho thuyền sang chưa
công nghiệp nêu trên đầu ngựa
lệ khi thanh khí nhẹ hằng
hiếu trung giãi tỏ tấm lòng son
trăng kia khuyết nọ ai giằng cho ra
ra tay giải cứu cho giống
yêu cây nên phải hoa
để tiếng lâu dài với nước non
có có không không nào xá kể
vì tình nên phải vào ra mấy tình
người xưa còn mãi nước non còn
xưa nay những đấng kỳ nhân
công danh sự nghiệp mười phân khác người
lập bia lập ở đời
chiều lên sóng nước long lạnh
anh hùng gây giựng nên thời thế hay
hoa thơm ngào ngạt lá xanh dì dì
nước ta có truyện kỳ thay
nghìn năm bia đá tạc ghi
kỳ nhân kỳ sự đây bao đời
những lời trăng gió chết gì én
lời thề còn đó rành rành
dù ai đơn bạc hổ trên đôi
hoa rằng thôi lại rõ ràng
tiếng khéo tỏ trên ngành có hoa
đã tu có nghĩ gì xa
sao mà tiếng trăng hoa thử tình
vẳng nghe bên ngành
trông ra liễu đã mành phất phơ
khôn nghi trinh tĩnh nhu mì
đạo đàn bà ở bề thuận vâng
phân minh tứ đức dạy rằng
mấy tam tùng ấy xưa từng treo gương
nết đừng nóng nảy vội vàng
đã hoà bình lại dịu dàng mấy hay
thấy đều phải ấy làm ngay
biết câu lỗi dại gì đây đổi liền
tĩnh thời năn nổ cần quyền
động thời ắt phải giữ lễ nghi
mắt kia ngay thẳng trông đi
bụng này êm lặng nghĩ chi đều xằng
nói đừng liến lăng
khoan thai lời ấy phải chăng câu này
đều người không phải mặc thây
đều mình không phải chịu ngay đi mà
sao nên lừa dối người ta
sao nên siểm nịnh gièm pha chuyện đời
dại người che đậy mọi
khôn mình giấu đừng phơi ra ngoài
tuồng gì cười cợt dong dài
nhiều lời lắm chuyện là người không hay
thôi đừng mỉa chửi ai đây
thôi đừng bẩn nói be mà càn
đừng khoáng khuyết thư nhàn
đã làm cho lại cho tinh
dưa tương khôn khéo ngon lành
cỗ tươm mình dám sai
học nghề dệt tập nghề may
khi khâu áo lúc thay đổi quần
nữ công sớm chuyên cần
chốn khuê môn ắt có phần vang
dáng đành son phấn điểm trang
hình thần chất phác dung quang hoàn toàn
đẹp gì cái hồng nhan
làm cho con mắt thế gian mỏi nhiều
dung nghi nghiêm trăm chiều
lửa hương khéo nhẽ tình kỳ
xem chùa thanh vắng không sư tu hành
ở đây gập gềnh
khách tình có xuống thuyền tình này không
hay còn tưởng nhớ non bồng
thông reo trúc hoá hồng thanh chơi
hay đã nguyện có nơi
thuyền chỉ đợi chờ người tình chung
hoa rằng nào có lạ lùng
nghĩ rằng lòng đã biết lòng thì thôi
ai ngờ lại chẳng tin lời
trần mấy kẻ biết người tri âm
có duyên như quả mùi
không duyên như cánh hoa rơi giữa đường
ấy rằng ai cũng tiếng chuông
chớ khoe tài sắc vẫy vùng làm chi
bướm rằng đẹp ý thuận tình
dẫu gan sắt đá cũng đành cho xong
nên không quyết hẳn đành không
sự mình mà lại đà lòng hỏi ai
hoa rằng đất rộng trời cao
phong tình có thiếu gì nơi phong tình
đã rằng sao có tu hành
sao mà chịu khó mang kinh đến chùa
xót tình những cái phù
năm canh khắc khoái đêm thu lại giầy
bướm rằng nói lại cho
bây giờ lòng đã biết lòng
có như lúc lạ lòng chưa quen
lần qua bóng quế thềm
nghĩ mình tưởng khách chung người tri âm
tiếc thay hoa phải cát lầm
sôi gương tư mã mà nhồm ai ơi
sầu thời ai gượng làm
đường ăn mặc chớ chút xa hoa
lòng này không tưởng nọ kia
thời đành mộc mạc quê thế mà
kẻo khi nguyệt mỉa hoa cười chẳng hay
hoa rằng quen tiếng nước này
sự tình một đấy một đây gì
trông người trong bức phác
nữ tài giá ấy đáng thì thành bao
trách người cung cấm lâu cao
hoạ bén được chút nào nữa thôi
ở ắt phải theo cha
cư quang đã mấy trên đời
dẫu hoa trông thấy cũng phai mầu hồng
còn chăng khách ở non bồng
đến khi gả bán thì ta theo chồng
nhan sắc hình dung chừng
ví bằng duyên phận long đong
phượng hoàng sao khỏi tới cây ngô đồng
bướm rằng lên hỏi cung trăng
có khi cũng mượn xích thằng xe duyên
theo con cho vững tấm lòng kiên trinh
lời phàm hỏi thực khách tiên
phụng thờ hai bố mẹ mình
quê tên căn nguyên thế nào
khi hôm khi sớm miếng lành miếng ngon
cây từ gốc nước từ nguồn
ơn nuôi nghĩa dạy nay còn nhớ không
đã chiều miệng lại chiều lòng
vui thay mặt ấy hoà cùng tiếng kia
sống thời yêu kính mọi bề
chết thời thương xót chớ hề quên ơn
phụng thờ mẹ ghẻ chu chuân
đương cơn bình địa ba đào
cũng coi như đấng từ thân sinh mình
đi mà lại tìm vào đến đây
thôi đừng tưởng gió trông mây
chị em chữ tình
thuận hoà nhẽ phải tranh giành hay đâu
tơ tần chỉ tấn sẵn đây cho rồi
hoa rằng nói chẳng liệu lời
duyên người lại có duyên trời mới nên
sẩy chút xưa lúc bói tên
chốn không thì chốn nguyền chẳng xong
lúc ưa mắc lưới chim hồng
ai hay tất tưởi biết trong cơ trời
gương trần lấy đấy mà soi
liệu sao cho phải trên đời mấy nhau
bướm rằng ra chi lâu
thôi đừng trì trước yêu sau nữa tình
tiết vừa sen ngó đào tơ
gió xuân hây hương đưa ít nhiều
đề thơ lại nghĩ trăm chiều
thấy giơì đất lại mến yêu mọi đường
người đài các kẻ hành
người tinh vũ lược kẻ tường văn thao
người canh mục kẻ ngư tiều
người say đạo kẻ yêu tài tình
như phú trọc dữ bần thanh
chẳng qua tạo vật xây tình tính cho
cười thay sự thầy tu
sớm kinh tối kệ làm ngu vẹn đời
chùa xưa nghe có nơi
chẳng tùng lâm cũng rất vời thanh quang
trên thượng điện dưới hành lang
các tòa nở quanh tường hoa rơi
thông reo trúc hóa đòi nơi
cửa từ dễ khiến giạ người tơ hồng
nữa sao khỏi tiếng
quyết lòng son sắt để danh trong đời
hương vừa ngoài
nhác trông đã thấy người tình chung
nguyệt hoa đôi chữ nùng
chẳng bùa thuốc đã mê lòng hạnh xuân
hoa rằng bể ái nguồn ân
kể sao cho xiết nỗi đường dậm xa
chẳng xinh cũng tiếng sao sa
chẳng thơm cũng thể hoa ngưu tầu
đã toan dụng chước lưu hầu
song le quả bể sâu khôn giò
có ai biết nỗi này cho
một mình càng nghĩ càng lo thêm càng
trách ai sao chẳng liệu đường
sao tài đây khúc giang hẹp hòi
nào bể rộng sông dài
thiếu gì long phượng ước nguyền
chiếc thuyền đỗ bến dung dinh
chờ cho được khách chung tình bước ra
bướm rằng thử vườn hoa
qua chơi phong cảnh xem ra thế nào
đồn đây có khách má đào
cho nên mấy phải tìm vào đến đây
bây giờ loan phượng sánh bầy
đào đông muốn hỏi liễu tây lời
nghĩ sao hỡi khách chương đài
ta nay những kẻ người tài danh
làm nên công nghiệp tầy giời
sử xanh còn chép miệng đời còn bia
thuở xưa có một thánh nhi
tên là họ là không
nữ tài sánh mấy chu sinh
như gió như
nghĩ sao cho vẹn trăm đường
chẳng nát đá phai vàng mà thôi
nghĩ rằng vui vậy mà chơi
đã chơi có thiếu gì nơi hữu tình
ai ơi chớ vội khoe mình
xuân còn lắm kẻ tài danh lạ đời
anh em nghĩa dài
không đều chấp trách có câu hoà hài
nói làm nhầm lỗi dong dài
lòng trong nên nhẫn mặt ngoài
mẹ cha yêu ghét không cân
đừng khoe cậy chớ phân bì mà
nghĩ trong máu mủ nuột nà
vậy xem tiền của ruộng như không
cần thời chẳng đến nỗi cùng
nên siêng năng thế đừng dong chơi
kiệm thời chẳng đến nỗi nghèo
anh em ơi
anh em ơi
nên tần tiện thế đừng tiêu hoang gì
xoay vần cuộc thế
cảnh chùa đền nọ đừng đi
khép cơ giời
đồng cốt ấy đừng mê mà rầy
bếp đừng để bẩn không hay
nghĩ cho hết
cơm rơi gạo vãi nhặt ngay vội vàng
khôn mới ăn người
sóng cạnh tranh lai láng hoàn cầu người muốn nọ
gái trai ngồi chớ chung giường
đưa gì để đấy chẳng thường trao tay
mình mà cũng nhường người
kính bề tuổi tác yêu loai thơ ngây
đường giao thiệp mang trên đại lục
tiếng hồ nhưng nước còn vơi
hoa sen đã phải cát lầm
mận đào đó phải nước
đó còn nên giá mấy trăm chừng
hoa nghe cay đắng như
sầu riêng lại để chiều trăng lấy lòng
thôi thôi nghĩ lại cho cùng
cảnh tình đoái đến chim lồng mấy
gì cánh hoa đào
tiếng gần xa ấy đổ vào cho ai
bũa qua thôi đứng lại ngồi
giếng hay ở trước tiền đường
mạch tuôn hổ phách nước dường thủy tinh
nghĩ rửa sạch trần tình
gối phàm sao bỗng sấn quanh cảnh chiền
hoa cười nguyệt hẹn cá trầm nhạn sa
trên mừng đãng ngoài hiên
chiêm bao hồn mai mơ màng
chiều thanh tân nà
bướm rằng vội vàng
thôi đừng lấy mọi đường chẳng nên
nhớ gì hơn nữa nhớ duyên
sớm cúng quả giâng hoa đòi ngày
nghìn vàng chưa rể đủ đền lòng
có hương bóng trăng tròn
sư xem bỗng trạnh niềm tây
sông ngân chưa bác xong cầu
ấy say vị đạo cơ thuyền
ruột tằm chín khúc giãi giầu như vo
càng nghe vượn hót càng sầu
hồn mai phách quế thẩn thơ
giấc vàng bướm rắp
ai lên mượn hỏi trăng già
duyên xưa có thế này
kia chu đấy trần đây những người
vi ai cấm gió ngân sông
làm cho ngưu nữ trời mong sang cầu
khi đàn lúc
câu truyện xưa
mùi lan quế xứng chưa
cho lấy mươi
tình ra nhìn
bâng khuâng nay đợi mai tìm
kể công biết mấy nghìn công
trách ai chẳng vẹn chữ tồng
toan nghe anh yến phụ lòng cố nhân
vì đôi chữ châu trần
đương cơn sông nước sa
cho nên tấn chình tần lẳng
chống sào lại đó chẳng qua vì tình
chùa nào phật chẳng giáng sinh
hoa thơm ai chẳng cành mà chơi
nói ra mang tiếng lắm lời
êm ra thì lòng người thế
nay ăn mận giả đào
ở đời trung hậu mới hay
đấu mua thủng bán đôi tay công bình
trước sau giữ lòng thành
câu cẩn sửa mình na
đừng gần những kẻ nịnh ta
đừng tin lời nói gièm pha mà ngầy
tham chi cái lợi nhỏ này
cầu chi cái tiếng khen hay mấy đời
giận mừng sẽ kín tăm hơi
ghét yêu đừng có như thiên lòng
xót thương lũ kiến đàn trùng
sợ trời sao dám phụ cùng gió mưa
đừng dùng giấy chữ những tờ
kìa tên hiền thánh bao giờ giám khinh
chờ tiên tổ phải tinh thành
đãi người hầu hạ có tình khoan dung
đi đêm lấy đuốc mà giong
của thì mặc của mình không liều mình
lòng êm lặng khí hoà bình
thứ người mà cũng trách mình mấy xong
vừa ngày đào thắm
bề ngoài mối duyên trong phẩm bình
gia phong phải nhận cho rành
lại xem tính dữ lành làm sao
mẹ cha thuận cả trăm chiều
tin đi tin lại biết bao công trình
vầy hởi khách xuân xanh
ngã phải nói để tình này hay
làm chi hạnh
mà sóng hoa mai màu
nào sông sáu đầu
trách ai sao chẳng tỏ lòng
toan thử anh hùng được chăng
xanh sao cũng về rừng
đó ai cấm gió đừng dung cây
để ta đổ sầu cho xong
kia còn biết mây
dẫu sao sắt cũng lựa cầm
hoa rằng hỡi khách tri âm
có giả tình thâm mấy
bấy nay tin gửi thư đưa
làm chi cho nhạn biết lòng
đàn kia lúc trăng trong
ngâm thơ bạch tuyết đánh cung xuân tình
thánh tha thánh như sinh
làm chi phiền để tình thẩn thơ
đương cơn tựa bức mành thưa
hoa thơm ngào ngạt gió đưa lạnh lùng
thuyền ai kia đợi bên sông
có lòng chớ khách hay không hỡi thuyền
bướm kia lạ chửa quen
lòng còn muốn hỏi căn nguyên mấy lời
thuyền chớ khách xa chơi
không nhưng thuyền có đóng nơi bến này
hoa kia còn biết bén cây
thuyền quyên sao khỏi tới tay anh hào
kia nhuộm nước phù đào
đã xây nên núi biết bao giờ
chữ tình lại bằng non
xuân còn tình còn
vui thay thú vị thanh nhàn
nhân sinh đến thế hơn lệ gì
nghìn xuân nghĩa thắm tình ghi
phải như ăn ở thì hỡi ai
hoa rằng thôi cũng biết người
làm chi nữa thế cười người chê
tuyết sương thẹn kẻ đi về
kìa sông nọ núi lời thề chưa quên
bướm rằng bia tạc còn tên
ai mà phụ bạc phó trên hồng
bây giờ lòng đã biết lòng
công trời cũng đền công người
nói xấu nói hổ xa xôi
xem trong phú ấy đủ lời đong đưa
ngẫm từ thuở nọ đến giờ
mấy lời câu ví chẳng sai
cho nên có đặt mấy lời
dẫu khen cùng mặc dẫu cười chẳng sao
người nào giống tính người nào
ý ai ý ấy lựa sao cho vừa
câu miệng cá khôn vừa
đật mà lời phải sợ ai chi cười
truyện nay chép sự đời
đến khi thong thả xem chơi gì
giống chia sắc vàng
công việc đủ nghề học nghề cầy nghề nghề thợ
mật ít ruồi nhiều nghĩ người ta đường ra sức đua tranh
quít làm cam chịu tại kẻ hoá bây giờ tất tưởi
cầm vui điệu sắt giù giặt dây
loan chung phượng chạ kiếp này
duyên hai nợ đã bầy kiếp xưa
trăng già kết chỉ xe tơ
dám ngang ngửa mặt mà thưa thớt lòng
sớm thờ bố mẹ chồng
niềm chiều chuộng xem cùng gia thân
cũng đừng trái mệnh phu quân
chàng như đấng đại tân mới là
chị em dâu xử cho hoà
hẳn hoi mấy chú mặn mà cùng cô
nàng hầu này phải thương cho
con chồng kia chớ giày vò ghét ghen
chàng mà hư dại quàng xiên
kẻ muốn kia không ai giống
trông đó cũng biết người ba đấng của ba loài
khôn cũng nhiều dại cũng lắm
sắc trắng sắc đỏ sắc
con vua vua dấu con chúa chúa yêu
ai cũng riêng bụng nghĩ
của anh anh mang của nàng nàng xách
ngồi không há chịu để tay quai
khéo đất bỏ hoang của sẵn mang dâng
cây đỏ còn toan đào hết góc
may thay trời lối cơn mê chợt tỉnh
rượu ngon nay đã qua mùi
sống chết tật
xin ngăn từng lúc van khuyên những lần
chàng mà bại lí thương luân
mình cư xử mười phân thuận hoà
mĩ miều đừng hợm mình ta
thương yêu đừng cậy mấy ra người
được giàu sang chớ khinh đời
có tài sao dám cậy tài thế du
chàng bệnh hoạn những thương
chàng nghèo đói phải ở cho trọn đời
chàng mà hờn giận quá lời
thôi đừng biện nỗi phải chăng
tìm câu van vỉ liệu bài nói năng
thôi đừng kể lể lăng
ba mươi mồng hôm rằm
ào ào gió bão ầm ầm sấm
những đêm hôm ấy chung giường
đã khi tắt giọt nước đào
còn mong tránh khỏi tai ương được
bụng nghĩ việc làm mới
nhắc tinh thần đừng
lừ như ông từ vào chiều
lửa tình lấp lại chớ chiều thế chi
còn nguyệt nọ hoa kia
sợ đường sinh nở có khi khó lòng
ăn thường đừng quá no lòng
mặc thường đừng để gió đông lọt vào
tay kia đừng có với cao
chân kia đừng có chạy liều bước mau
bụng đừng tức giận đâu đâu
miệng đừng nói chuyện cãi nhau khinh người
tiếng dâm đừng để vào tai
sắc gian tà đừng hoài mắt trông
mang thai mà chẳng càn giông
sinh con sáng suốt ắt không ngu hèn
hoa kia gần nở đèn
thu ngay buồng cạnh khép liền
kiêng khi rét giữ khi nồng
đã che khi gió lại phòng khi sương
sao nên giận dỗi mọi đường
uống thường kiêng uống ăn thường kiêng ăn
khi trước khác bây giờ lại khác
đổi ăn mặc đừng chi lối hủ
như lễ sinh mất ngó bộ buồn cười
chẳng thầy sao mày làm nên
kìa cao đẳng kìa giai
sự học hành bụng răn sao cho sáng
có tiền mua tiên cũng được
nào trung châu nào biên tỉnh
bán buôn trăm đường chớ ngại xa xôi
thợ may ăn giẻ thợ vẽ ăn hồ
sao bằng người bụng tin ngay
lợi hơn của nhặt thấm chi đồ nhẹp
đi giác sắm bầu đi câu sắm giỏ
huống chi học nghề chơi
đồ làm phải đủ tay không chưa rẽ tỏ mười mươi
nói chuyện sinh nhai làm trên
phải chồng ăn chả ăn nem
kẻ tội gì không phí phá
xem trong đoàn thể buổi mới cốt
phải cho chung bụng ông nói gà nói vịt
gì thì phải để lây nhây
có khôn thì cho nhau
chớ nghĩ rằng ta nói trối
mà rước ma cũ ma mới
phải cho trọn
đừng chơi những kẻ hư hoang
mà lợn lành hoá lợn tốt
ăn quả nhớ kẻ trồng cây
mấy nghìn năm đức thuấn ân mang nặng trên vai
báo đáp sao cho bền được nguyện
có bột mới hồ
ba vạn quyển dừng âu bể ái
in sâu trong văn minh rồi mới ra tài
đạo tri giao cốt phải người
gần mực thì gần đèn thì sáng
đường cư xử sao cho biết lối
ở bầu thì tròn ở ống thì dài
gái có chồng như rồng có vây
trăm năm vẹn đạo xướng tuỳ án ngọc ngang
phải thường ai chẳng nể
con có cha như nhà co nóc
mực chăm đường hiếu dưỡng vẻ ban quanh gót
lòng trên trông cũng thêm vui
chớ thấy sóng mà ngả tay chèo
dám khuyên ai biết nghĩ biết lo
đứng lại vững chân thì hẳn được
đương đi quang bước quàng đường dậm
kìa những kẻ vẽ khôn vẽ khéo
làm nhỡ bước sợ không rồi
đổi cho rách cho thơm
há như ai nước đục béo cò
chẳng nghĩ con cái mình nặng tay rìu búa
ghê thay giếng bếp có thần
ăn có nhai như có nghĩ
còn trong chớ gần đôi
sinh con ra muốn nên người
đã công nuôi nấng lại lời khuyên răn
đừng kép áo chớ đầy chăn
chớ toan sự trời bắt két
gặp khi thì vận thế lên mặt cân
đừng cho ngọt ấy cùng ăn mỡ này
nhỏ thơ từ thuở nên hai
bảo cho tín thực kẻo sai tính thường
bước công danh vui lắm cũng lo nhiều
dạy con lễ nghĩa nhường
đạo làm người ấy tỏ tường giảng minh
trai thời nghề nghiệp tập tành
gái thời chăm lấy mình cho xong
trong lưng chắc đã hơn ai đơm ngọn tre
nuôi con mà để chơi không
đừng háo hức chi nghề kiếm cá
chẳng ngoài chè rượu thì trong cờ bài
đường danh lợi vinh kia mà nhục đó
kê quan vừa đến tuổi này
đã khi kén rể lại ngày chọn dâu
có thì mang lấy tiếng múa tay trong bị
đừng mê của chớ chuộng giàu
khéo mê man chi sự ăn xôi
đừng tham chốn quý chớ cầu sang
thảm đến ai vạch lá tìm sâu
được lòng đất mất lòng nghĩ sao cho phải
hay chi sự rán sành ra mỡ
buộc cổ mèo treo cổ chó đến thế thì thôi
xanh đỏ lòng chẳng nghĩ chi áo chúa cơm vua
ở chùa đốt chùa kể lý chi đồ
tiết xuân dạ thiên thanh vân tĩnh
chốn lữ đình giấc tỉnh canh khuya
tai nghe vẳng tư bề
gương nga vặc giãi kề quế lan
thấy trăng thoát động lòng vàng
ngâm câu vấn nguyệt đọ ngang mấy lời
hỏi dì nguyệt mấy sau
duyên cớ sao mà được thảnh thơi
nguyệt rằng vật đổi sao rời
gương này trời để cho người chung
làm cho mỏi mệt anh
ngàn thu sương tuyết lòng thanh quang
hỏi dì nguyệt có đường lên tới
chốn cung biết mấy mươi xa
nguyệt rằng ta lại mấy ta
có cây đan quế ấy là chị em
anh bước tới đọ xem
kia gương ngọc thỏ nọ rèm thuỷ tinh
hỏi dì nguyệt có tình chẳng tá
chứ niên hoa phỏng đã dường bao
nguyệt rằng yếu liễu thơ đào
càng lên càng tỏ càng cao càng tròn
tấm gương vặc chẳng mòn
bao nhiêu tinh đẩu con cái nhà
hỏi dì nguyệt hằng nga mấy tuổi
cứ ngày rằm đến tối thì ra
nguyệt ta lại biết ta
minh minh tràng dạ ai lại biết ai
vậy nên mặt soi đời
biết nơi nham hiểm biết người tà gian
thấy nguyệt nói lòng càng yêu nguyệt
rể thì chọn kẻ hiền lương
dâu thì tìm kẻ đoan nhu thuần
đạo tề gia ở chính thân
của cho con phải quân phân mấy hoà
làm thân con gái đàn bà
giữ đều trinh tiết ắt vang
gan như sắt dạ như vàng
lòng thường như bách ruột thường như thông
khi sau khi lòng
khi thường khi biến cũng không khác
thọ kì phúc lộc hiển vinh
nơi nơi giời đất thương yêu
biết lòng ta có nguyệt hay chăng
bước lên cho đến cung trăng
kết duyên cho được nga hằng mới tha
trăng mấy lại ta
biết nhau chỉ có canh ba điểm tùng
nguyệt cũng muốn ướm lòng lại hỏi
lối trần gian lối làm
cuộc đời xem tựa chiêm bao
công hầu khanh tương xôn xao trong vòng
tranh nhau vì chút hơi đồng
cướp nhau vì miếng đỉnh chung của trời
nguyệt lại hỏi đến người quân tử
buổi vân lôi đôi chữ kinh luân
ta rằng đã có thánh thần
ra tay bát loạn nên thân trí bình
còn phường trục lợi tham danh
chẳng qua như truyện minh linh vò
rõ ràng tay bẻ quế trường an
ta cá nước chim ngàn
đời nào chẳng phượng hoàng kình nghê
ta hỏi nguyệt ngơ ngơ
nguyệt hỏi ta thơ thẩn thẩn thơ
chồi hoa gió phất phơ
hưu hưu gió thổi hương đưa ngào
canh càng diễn nguyệt càng cao
nguyệt ta ta nguyệt biết bao nhiêu tình
mấy câu ngâm chốn lữ đình
có ai biết nguyệt biết mình hay chăng
nguyệt lại hỏi rừng nho mấy kẻ
quỷ thần phù hộ biết bao điều lành
người trinh thuận danh đời
vốn người ở bắc ninh nay
làng phù đổng huyện tiên du
mẹ cha có tiếng nhà giầu
phú kham địch quốc rễ âu mấy người
chỉ hiềm một nỗi hoi
gần năm mươi chưa người thừa gia
cầu đây vái đó gần xa
làm duyên làm phúc kể đà bao nơi
may sao giời chẳng phụ người
ở lành lại hưởng phúc giời không sai
một hôm mưa sấm vang giời
vườn có gót chân người rất to
lão bà thử lấy chân so
mừng thoát báo cây khô mọc
hoài thai hơn một năm giời
chim thiêng dường rắp đến hồi nở ra
phú ông một giấc nam kha
mơ màng đi tới một toà thiên cung
lâu đài năm thức mây phong
rồng chầu bệ ngọc hương lồng toà sen
bá quan triều phục hai bên
một người chem chẻm trên ngai vàng
hỏi ra mới ngọc hoàng
lắng tai nghe được rõ ràng đích
ngọc hoàng triệu một tướng lên
mình cao ba trượng mặt đen tay dài
nhớ xưa song phụng kỳ duyên
tích đời hán đại lưu truyền nói lâu
nguyên người quê ở việt châu
kết đôi đào thị tấn tần duyên
không trai kế hậu thừa tiền
giời cho sinh được một hiền mĩ nương
vợ chồng mừng rỡ yêu thương
đặt tên hiệu nguyệt vương tường chiêu quân
tuổi vừa hai tám thanh xuân
xem ra nhạn lạc trầm ai đương
nữ công cả trăm đường
thông minh tính chất am tường thư thi
mẹ cha quý hoá yêu vì
ngọc lành chờ sánh kì trượng phu
trăng gặp lúc mùa thu
vui chơi thưởng nguyệt tếch lưu minh hoàng
chiêu quân tất hạ thừa hoan
cáo từ nàng vừa toan trở hài
mơ màng giấc quế hồn mai
mông trung phút thấy sánh vai hán hoàng
chiêm bao đương lúc canh tàn
long nhan không rễ mà giả chân
định tâm mộng nguồn cơn
suy đi nghĩ lại thiệt hơn luận bàn
vui lòng miệng hỏi
quê quán hồng nhan rõ bày
song thân còn mất nói ngay
đã nói kết tóc hay đầy phòng không
nàng rằng dám bẩm chúa công
đào to liễu yếu đợi trông anh hùng
việt châu phụ mẫu ở cùng
vương tường hiệu thiếp chiêu quân tên này
hán hoàng nghe tấu mừng thay
tây cung chức ấy phong ngay cho nàng
chiêu quân dạ hân hoan
khấu đầu bách bái thánh hoàng xin
muốn cho hội hợp triều trung
việt châu liền triệu về cùng phối duyên
non sông phỉ lời nguyền
hán vương đã tỉnh biết điềm chiêm bao
sửa sang y lâm triêu
ngán thay mà xấu thay
hình dung vạm vỡ chân tay tựa
rằng ghê tấm thịt tôi ầm ngã ra
giơ tay bưng liền gửi
hiến quan rằng chớ huyên
truyện bay hãy nín để ta sẽ dùng
kìa chim nọ bồ nông
bò con có thuở chơi cùng hùm tinh
có phen cũng ghét có lời cũng thương
ắt cũng có ý tình
chẳng không ai dám vác giành mua chơi
tiếc thay người lại đua người
đứa này kể đứa phi thường
mắt đá gan
nịnh thần khi ấy chan
những anh giữ việc cũng chuyên hầu nhằng
đua nhau xục sỡ tưng bừng
kẻ rằng ra bắt kẻ rằng
râu chơi rốn ai chẳng có quê cha đất tổ
cất có thuỷ chung kẻ hẳn hoi
chị dức lác tri hô
đã tanh lại òm
hiến quan rằng chớ om
hãy cho êm ả sẽ nom tính tình
dù phải chúng gian
dù phải chúng gian
thấy ta động dạng ắt tình nhởn nhơ
nữa khi cơm đưa
sao còn ở đấy bấy giờ chẳng ra
kể cho thực kẻ gan
ấy quân tử cũng trượng phu
hay sứ thục nhàn du
biết thanh quý mua tiên
lại mụ bếp kíp
lấy thêm cơm nữa lại trao lầu
dọn cơm mấy nhủ con hầu đưa thêm
con hầu lẳng lặng bưng lên
mình cầy gan cáy đến thềm dừng chân
ngọc thanh lo lệ phần
lăng nhăng dạ nọ tần kia
Ông Nguyễn Quỳnh ở làng Yên Vực tổng Từ Quan
Khi lên bảy lên tám tuổi
Lấy lá chuối làm cờ lá sen làm lộng
Mà lại có tính khinh người
Một hôm giữa đêm trung thu
Cùng con chơi trăng
Ông ấy bảo lũ làm kiệu rước
Thì ta đưa chúng bây đi xem người đầu to bằng cái bồ
Lũ nghe lời đều mỏi mệt cả
Ông Quỳnh bảo chúng bây càng nghĩ một chút
Rồi tao đưa đi xem
Rồi đưa lũ vào cái nhà tối
Bảo cả đây
Những đứa bé lạ không giám xem
Chỉ đứa lớn ở lại mà cố
Kìa chúng bây trông vào vách mà xem
Ông to đầu đã ra đấy
Lũ như nhác trông
Chỉ thấy bóng quỳnh ở vách
Đầu to như cái bồ thật
Lũ biết ông ấy lừa
sinh ngồi chệm cũng ghê
gan thì trinh thì trơ
cơm rồi thong thả bấy giờ
con hầu biết ý về thưa mọi lời
thưa rằng lạ đời
buồn tành ngán nói những người lăng nhăng
giả dối dù cầm bằng
vả cho tan cái thằng giới sơn
của khéo dang
cơm tôi bưng xuống sẵn sàng liền xơi
hiến quan rằng cũng cười
lên ta hỏi lời mà coi
con hầu vâng dạy hẳn hoi
hầu sai tao xuống mà đòi ngươi lên
vâng dạ nên
nàng vừa giở gót chàng liền theo chân
chàng từ theo ả ra sân
áo quần vải to
chẳng e lệ chẳng thẹn thò
cúi đầu làm lễ gan mình
Trở ra bắt Quỳnh làm rước giả
Thì ông ấy kêu rầm lên
Ông bố tưởng lũ đánh cầm roi vào lũ chạy
Lại một hôm nhà có giỗ làm thịt lợn mời khách đông lắm
hiến quan xem thấy sinh
chẳng chê bay cũng chẳng khinh rẻ gì
nửa tin nửa lại hồ
tin về sẽ hạnh về lửa
dù chẳng sạch chẳng thơm
ắt tiếng ở hàng cơm đã ồn
mấy truyền những kẻ hạ môn
ra ngoài cho tĩnh kẻo đồn dạy chăng
đòi sinh sinh bước lên gần
sau hiến mấy gọi gần cho hay
rằng ngươi lời thực phải bầy
nhân sao mà dám đến đây gì
chàng sinh tay liễm gối quỳ
mặt thì trông miệng thì gửi qua
lị nhân bình lục quê
nguyễn đạt tôi nguyễn sinh
em chí lập công danh
tìm thầy bắc đạo rời mình phương nam
nên thân sớm số cho cam
hoạt mông khắc chẳng tham nghìn vàng
cột làm chẳng nên dừng
phải nhau cho nên tốt tươi
ăn quả nào rào quả ấy
hai thưng cũng vào đấu
hễ biết tính sợ chi cơn túng
ăn bữa hôm bữa mai
lối dung tài đã bỏ hết hư
kìa những anh hay thơ hay phú
hay kinh nghĩa hay sách văn đuôi
đường tiến hoa tìm ra thực hiệu
kìa những kẻ nào mũ nào nào ba
nào ô máy tốt
giậu đổ cũng tại mình
còn trách chi ai thác sống say
gương tục kia đà treo áp mặt
tre già măng mọc lần hơn trước còn mong ở lại
hăm tìm phương học khéo
chuông tự do đã đánh tai
nghĩ cho xa sự cũng buồn cười
có khác chi vò nuôi con dện
đứng chưa vững sức mình còn phải
chớ vội rằng được chấu đá ông voi
sức ấy xem ra đừng có gượng
bao giờ cẳng hay mèo nhỏ bắt chuột con
mấy kẻ ngọt ngon chưa vững tiền thực của giả
sự kia xét kỹ mà sai
giầu làm hẹp làm đơn cơ dường nào
liệu đắn đo kẻ phải
nhật che mưa thưa che phong trần hội ấy
ra tay xoay đáng làm
chớ như ai há miệng chờ ho có cấy có trông
có trồng có ăn ra sức sang
nền hưng vượng khó chi xây vững móng
suy mới biết tay hay thuốc
học ăn học nói học học
chân mau bước bể trầm luân sao cũng vẫn qua vời
thấy ai mà ngay thực mới nên
đi ra hỏi già về nhà hỏi trẻ
nghĩ mình có u mê chi chẳng biết
miếng ngon nhớ lâu điều đau nhớ đời
hồi thiên há chốc xong ngay bụng nghĩ cho sâu
đừng láo như cháo mấy cơm sợ khi nát bét
lòng ai quốc dẫu trăm năm ghi đó tay cầm cho vững
lanh chanh như hành không muối chưa ăn ai
xin đừng giương mắt trông nhau
lắm không ai đóng chùa phong hội ấy
nước non này ai cũng toan cho hết sức
thôi đừng già mồm nói
mười voi không được bát nước xáo chí khí
công cho chắc chắn được như lời
cuộc viêm bang tuy bể lắm phen
đông có mây tây có phù trì
gặp lúc ra cũng
hồng lạc cũng anh em một họ
qua đây xem thấy hiên đường
anh em những ước giàu sang như hầu
cô tôi chơi ở vườn sau
mỉa ba tiếng thiết đau trăm bề
sống ở làng sang ở nước mấy câu gắn bó
ai thong thả nghĩ mà coi
chân đứng lại tôi nghe
cô rằng vị thần còn xa
lượng khốn tôi nghĩ chẳng ra
xông tiên quyết hỏi tra mầu
cô tôi trăng bể càng sâu
chẳng rằng tiếng đã thâu ba ngày
Ai thấy Quỳnh người ngộ
Cũng có lòng yêu mà ghẹo
trước sau lời thực giãi bày
tha cho thì khỏi bắt rầy phải vâng
hiến quan biết hiền nhân
ra thơ lãng nguyệt cứ vần rằng
dạy người nghiên bút lấy cho
sinh ngồi khép liệu lo mình
lại đòi gọi ngọc thanh
ra thể cách xem tình phải chăng
ngọc thanh ren thưa rằng
trót đã tội bằng thổ sơn
hiến quan vừa gọi vừa
đã khi thét mắng lại cơn dõ dành
bách quan phẩm phục điều chầu vua
phán cùng quan mộng hân du
lời rằng khắp cụ giời sinh
sau chẳng khác sự tình chẳng sai
biết hay rằng kẻ anh tài
nhủ sinh lại sơ bài xem cho
thơ rằng
hui hút vừa khi bếp lò
trông ra nhác thấy nguyệt đà
tỏ chốn cung mây nối chốn mù
sáng vằng đòi khắp
xem rồi liệu lo
hiến quan rằng được giời cho rể hiền
thiên duyên khéo định nhân duyên
dù chăng quyền tạm quyền đã dư
giảng cho sinh biết tận từ
ắt mộc suy như thần vì
thôi suy chẳng làm chi
hễ quân tử sá gì tiểu nhân
ta xem trong hội long vân
ắt ngươi cũng có phần mon men
sợ gì lời thế chê
sợ gì lời thế chê
ở đây ta sẽ liệu rèn tập cho
sinh rằng tư chất nên
rộng lo bể ái đức lo non vàng
Có một ông Tú tên Cát
Chạy đến béo tai Quỳnh mà bảo rằng
Tao ra cho một câu đối
Hễ đối được thì tao tha
Câu đối rằng
Lợn cấn ăn cám tốn
Quỳnh đối ngay rằng
Chó khôn chớ cắn càn
Ông Tú lại ra câu nữa rằng
Trời sinh ông Tú Cát
Quỳnh lại đối ứng khẩu rằng
Đất cái bò hung
Ông thắp đèn xong bảo rằng
Huyện Hoằng Hoá tỉnh Thanh Hoá
Đậu nhân về đời Cảnh Hưng nhà Hậu Lệ
Chơi đã có khí tướng kẻ cả
Để tao đi châm lửa soi cho xem ông to đầu
Ông Tú phải cái bấm tiệt chặt
Đến sau quan tư thiên xem thiên văn
Thấy về địa phận tỉnh Thành có một ngôi sao sáng
Chắc rằng tỉnh ấy có người tài
Nhưng không biết ở về làng nào
Vào tâu vua
Vua giao đình thần xét
Có một viên tâu rằng
Xin giao cho tỉnh thần Thanh Hoá sức cho trong hạt mỗi làng phải tiến một con dê đực chửa
Hạn một tháng không được thì trị tội
Hoàn sức về các làng
kể từ bao ấy nỡ toan chốn
chối thời nên kẻ làm cao
nghe thời miệng thế xôn xao khôn hàn
vâng lời sau sẽ tìm sang
bây giờ xin cẵng lên đường thăm
nếu mà ở vậy làm thinh
giàu sang chưa thấy khinh đã lề
hiến quan rằng chớ thế thì
đừng lo sinh hãy chép ghi mấy lời
để nghĩa phải bắt người
ngâm khuê vừa ý tếch vời đưa tin
nghe lời sinh bút nghiên
bức vân tiên gửi về
tiểu đồng vâng dậy ra đi
Các kì sợ
Mà ông thân sinh ra Quỳnh lại càng sợ hơn
mình huỳnh thư trong làng
cầu khỏi phú kê
đến trường văn
lạ lùng còn tần mà trông
Tất phải can cữu
Về nhà bàn nàn và oán hận nhà vua đồi những sự khó khăn
Quỳnh thấy bố kém tươi mới hỏi
Hôm nay thầy có việc gì mà lo phiền
Ông bố đang bực mình
Mắng rằng
Việc làng việc nước
Trẻ con biết mà hỏi
Quỳnh thấy bố không nói nhất định hỏi cho ra
Ông bố phải kể thật cho nghe
Quỳnh lí láu rằng
Tưởng việc gì
Chớ việc ấy cần gì bố pải
Nhà vua bắt nộp một con chớ bắt nộp mười con cũng có
dám khách ở trên đời
ăn chơi cho phải biết lời trước sau
đừng khó chớ cậy giàu
cổ sơ lời ví về sơ
ai giầu hai họ bao giờ
không ai khó đến ba đời mà
kìa như cái ai vo
cành ai biết cho thế
núi kia ai đắp mà cao
sông kia bể ấy ai đào mà sâu
nước chiều ai tát ai khoi
càn lên thời thế càn rồi như không
trong rừng cây ấy ai trồng
mặt trời ai lấy làm kim ô
gẫm xem tạo hoá cơ đồ
toan cũng vậy ngao du thoả đời
qua sự tại trời
nhân sinh ai cũng kiếp người mà thôi
lại xem truyện xem chơi
tiếng hạng vũ anh tài ai đương
lực năng đỉnh bạt sơn
thân tràng bát xích hoàng đã kinh
xem tây đại đông chinh
bách chiến bách thắng đã khuynh chín trời
ai thay gây bất biến rời
vương nhất thắng lên trị vì
thong dong có đạt khi
kể chơi các tích mà suy sự trời
ở đời kẻ đời
tranh khôn tranh khéo ai may được nhiều
người ăn ở biết điều
khỏi sóng nói liều chan chan
khéo thay đạt đắp nhân gian
truyện trong nói một ngoài bàn ra ba
thôi thôi nói ít cũng
chê khen khỏi tiếng trăng mà
bây giờ kể tích bướm
ai xem đến truyện kể ra mới tường
đạt bày sự bướm ràng
hình thù thời gian tiếng sang ai
trời khắp các thức cây
đồng đạt đồng
bằng ai ngay thực mà lòng hở hang
sau trông thấy mặt chàng
ra chiều khác ý như dường sợ ta
thưa rằng phải đạt thời ra
tin mừng này có nguyễn sinh
vội vàng đạt mới tiếp nghênh
hỏi đồng cho biết ý tình làm sao
tiểu đồng kể hết thấp cao
năm cái năm lần năm trăm năm mươi năm năm
năm con chiếc năm ngày hay năm năm ngày
năm người năm người số năm số năm số năm
năm ngoái năm nay năm nay mấy năm năm rồi
năm sau năm sau năm trước năm trước
ba cái ba lần ba năm thứ ba ba con
ba nói ba nói ba má ba của của ba ba nó ba mày ba tôi ba tao
cho mấy lại đưa trao tờ
đạt bóc xem lẽ từ
ra xem thấy thơ từ bốn câu
có thơ rằng
lời từ tạ gửi trình anh
quá giận cho nên kẻ tình
dù nhan chước cho xin miễn trách
kẻo chê rằng bảo rằng khinh
đạt liền xem thấy thơ sinh
cầm lên đặt làm thinh cười
chê chẳng biết lời
nước trong sáng trong
ở trong ở trong ở trong
tháng năm tháng năm ngày tháng năm ngày tháng năm ngày tháng năm ngày tháng năm tháng năm năm nay tháng năm năm ngoái năm rồi
thứ năm năm mươi năm đồng
chê rằng sinh cũng người vụng toan
dù phải chốn cơ quan
biết đường binh pháp chẳng đường bao dung
thời đừng còn ở công
mình chưa biết nữa lòng làm sao
về rằng còn chút chí cao
hầu dường ấy dám vào
lời ta lại gửi về
rằng khoa thi cũng đã kề sau lưng
từ đồng lại rời chân
phút qua huyện dũng đã gần dinh
bước vào sau trước thưa sinh
lời đạt giận còn giành chứa quên
chàng sinh tự ấy nghe tin
thời đành tâm sự càng chuyên học hành
sớm ở đấy nương mình
quốc trung trần thị nguyễn thị nguyễn thành trần thành lê thành phạm thành huỳnh hoàng phan vũ võ
Xin thầy cứ ra bảo làng trọng cho trăm quan
Để con đi mò nếu không được thì mình con chịu tội cho cả làng
Ông bố thấy con nói mà hoạt lắm
Nghĩ bụng rằng
Ta thử nghe trẻ con xem sao
Mới đánh liều ra nhận xem làng
Làm tờ cam kết
Đem về bảo con đi
Quỳnh nhận bảo bố mai ra kinh đô sớm để
sớm mai khăng gói cơm nắm hai bố con vác ra Hà Nội
Mua dê
Đến nơi Quỳnh nói với bố đi đô là hỏi xem hôm nào vua ngự chế phố
Hỏi được rồi
Đến hôm vua ngự
Quỳnh dậy thật sớm
Lẩn cổng Đông nằm chực
Đợi đến ngọ nghe tiếng hò hét
Xe ngựa quan quân đi xich trên cổng
Quỳnh liền khóc oà lên
Vừa lúc xa giá vua đi đến
Nghe tiếng trẻ khóc mà không thấy người
Sai lính tìm thì bắt Quỳnh ở cổng lên
Vua hỏi làm sao mày cổng
Quỳnh giả cách không biết vua
nói rằng
Thưa ông tôi thấy đông xe ngựa sợ chết tiệt
Cho nên tôi choành cổng
Vua hỏi làm sao mày khóc
Thưa ông mẹ tôi chết đã ba năm nay
Sao mãi không thấy bố tôi đẻ để lấy em ẵm
Nên tôi khóc
Vua bảo bé này
đàn ông nào lại đẻ
Quỳnh nói
Thưa ông mới rồi tôi thấy vua sức lấy dê đực chửa
Tôi tưởng dê đực chửa thì bố tôi cũng đẻ được
Vua va các quan bặt cười
Biết ngay rằng đứa con trẻ này tất người tài ứng vào ngôi sao ấy
Liên thưởng cho và phán rằng
Tha cho dân làng không phải nộp dê nữa
lương được hưởng không trăm quan
Mà nổi tiếng trạng từ nào
Lúc ông Quỳnh học lộ
nhà nghèo phải đến đền Sồng xin cấy rẽ
Quỳnh khấn và xin âm dương xem chúa thuận lấy góc hay lấy ngọn
Lần đầu chúa thuận lấy ngọn
Thì trồng những khoai củ
đến lúc được ăn Quỳnh lấy gốc còn ngọn và tơ nộp chúa
Lần thứ hai lại xin âm dương chúa thuận lấy gốc để ngọn cho Quỳnh
Thì Quỳnh lúa đến gặt
hoa bướm đấy sánh bày no đôi
chẳng e các phượng lâu đài
thấy hoa thì đến ai tài cấm ngăn
bướm rằng năm tháng xuân
ăn chơi cho thoả mấy nao
lại đây hỏi khách đào
còn không hay đã nơi nào xứng cân
tha hương gặp khách cố nhân
tạm lòng chút nghĩ chân thế nào
bấy nay vắng những khát khao
bây giờ tình nghĩ làm sao hỡi tình
kể chi lên thác xuống gềnh
sản đây thăm biết trong xanh nào
hoa rằng kể chốn thanh thơi
vui bằng hội bồng lai tiếng
nhất trong nước thượng nguyên
còn có tiếng đá càng chi chi
đáu von đường xóm bên bờ
đào còn đợi liễu bao giờ cho xong
thưa ra đứa lạ lùng
thưa ra nào biết rằng lòng có nghe
ở đây những núi cùng khe
chân tham bụng đá tiếng ve gọi sầu
người như gác phượng long lâu
thiếu gì khanh tướng công hầu mội nơi
người như mây giữa trời
tôi như khói giám chơi đọ nào
bướm rằng hỡi khách má đào
này loàn để đắp vào cho ai
thôi thôi đây đã biết rồi
bao giờ thiếu kẻ trên đời tài hoa
ai ơi mấy du mà
càng so lắm càng già thất duyên
trên non từ thức tu tiên
huyên quang tu phật ở bên chùa
trung gian còn cảnh chân
theo đòi nữa lắm công phu ai đền
bình chí lập thời nên
tu duyên tần tấn yên thảo hoa
hoa rằng rầy nói qua
cũng từng đã biết gần xa mọi đường
một duyên bén lửa hương
cho đành mấy kẻ tuyết sương biết cùng
những ân oán chẳng xung
thoả buồn ai biết cho lòng này chưa
hồn mai mê thuỷ thất
thôi tin ong bướm lại thư tấn tần
càng van càng một lần khân
mười phần sao một phần bớt cho
nói ra tỏ lại thẹn thò
êm ra thì sợ chua lừa tiếng tăm
chẳng thương đoái những
tơ chín khúc như vò
bướm rằng phải nói nhỏ
có như bể mà giò nông sâu
áo lâu chẳng mặc cũng tầu
hoa kia mãi được màu duyên chăng
đã đưa duyên tới các đằng
chim còn tưởng gió trông trăng thẩn thờ
đương cơn nước
cấm sào đợi biết bao giờ cho trong
chút tình xót những trẻ trung
sao nàng ở chốn lâm cùng bấy ngâm
vui chơi núi hoa lâm
khách trần mấy kẻ biết nơi khai đường
ông khéo tỏ tường
mà ta đến với nàng kết duyên
hoa rằng biết chốn lâm tuyền
thanh thơi thú vị trần duyên khác
trời xanh leo lẻo trăng trong
bổng cơn gió đùng đùng tới nơi
bức tranh ai khéo vời
tiếng trăng hoa khéo buộc người như không
mượn mang cái tiếng má hồng
cậy tài cậy sắc anh hùng ước ao
chữ tình tưởng nhớ biết bao
làm trong thiểu não khát khao lòng trần
nhớ ai còn có khi giần
nhớ tình biết mấy phần khoả khuây
hồng mãi từng
đố ai sầu này cho ra
có đêm ngồi bóng trăng tà
sao mai hầu mọc tiếng gà gọi
bầng bầng thanh
lại thêm vượn bên
chém cha cái nợ khuynh thành
những tiếng mắc danh trên đời
trách duyên vả lại giận đời
tiếng ai khéo đặt những lời bướm ông
sông nước chảy đôi dòng
biết mà giò được lòng cho đang
bướm rằng thấy nói thêm càng
tưởng mình mà lại nhớ thương đến người
hồng nhan rễ mấy trên trời
hoa thơm từng thuở người chơi có thì
những điều trăng gió kể chi
xa xôi ắt cũng có khi lại gần
ngọc châu xưa kết đặng xuân
hồng nương xin lửa lần mà nên
vẽ chi đôi chữ tình duyên
mua công hương lửa thêm phiền lòng
nghĩ sao cho vẹn cho tròn
kẻo mà thẹn mấy nước non sao đành
khốn nay đã nguyện với tình
nào ai phụ nghĩa tam sinh du mà
quyết lòng tới cảnh thăm hoa
chẳng tu có đến chiền già làm chi
ngoài tần tấn hẹp gì
nào lòng quảng đại từ bi nào
thuyền ngư tới chốn động đào
bõ công gắn bó ước bấy
hoa rằng gió động sương bay
đã mình đến chốn này cho yên
bỗng ai khéo xui nên
tin ong sứ điệp lại thêm bận lòng
còn đánh mãi chẳng trong
thực vui có đánh được chăng hỡi phiền
bướm rằng hỡi khách thuyền quyên
đã trong như giá nhuộm chi mà
bước vào trong chốn vườn hoa
chẳng thơm cũng hái cành chơi
xem rằng mặc khách trên đời
để đành mang tiếng ra người đong đưa
quyết như ả tay già
hái sao chuyển được nói mà phan
hoa rằng bóng nguyệt lầu lầu
bỗng ai rút sầu như không
ai giám ngỏ sự lòng
tuyết sương đành lạnh lùng đêm đông
vẽ chi bức cẩn phong
ví xưa chẳng khá cho xong mặc người
chẳng nghe ra cũng nể lời
chữ duyên nên đố tiếng cười tại ai
bướm rằng thôi chớ rậm lời
nhân sinh số ở trên đời chung
hỏi chơi còn đại lạ lùng
một đây một đấy khác lòng chi chăng
tài tình được mấy ả hàng
nỡ nào để khách trăng đợi chờ
nể tình nên phải tận từ
tần đây tấn đấy bao giờ cho nên
bây giờ sông rằng nước yên
sào kia đã chở cho thuyền sang chưa
lệ khi thanh khí nhẹ hằng
trăng kia khuyết nọ ai giằng cho ra
yêu cây nên phải hoa
vì tình nên phải vào ra mấy tình
chiều lên sóng nước long lạnh
hoa thơm ngào ngạt lá xanh dì dì
nghìn năm bia đá tạc ghi
những lời trăng gió chết gì én
lời thề còn đó rành rành
dù ai đơn bạc hổ trên đôi
hoa rằng thôi lại rõ ràng
tiếng khéo tỏ trên ngành có hoa
đã tu có nghĩ gì xa
sao mà tiếng trăng hoa thử tình
vẳng nghe bên ngành
trông ra liễu đã mành phất phơ
lửa hương khéo nhẽ tình kỳ
xem chùa thanh vắng không sư tu hành
ở đây gập gềnh
khách tình có xuống thuyền tình này không
hay còn tưởng nhớ non bồng
thông reo trúc hoá hồng thanh chơi
hay đã nguyện có nơi
thuyền chỉ đợi chờ người tình chung
hoa rằng nào có lạ lùng
nghĩ rằng lòng đã biết lòng thì thôi
ai ngờ lại chẳng tin lời
trần mấy kẻ biết người tri âm
có duyên như quả mùi
không duyên như cánh hoa rơi giữa đường
ấy rằng ai cũng tiếng chuông
chớ khoe tài sắc vẫy vùng làm chi
bướm rằng đẹp ý thuận tình
dẫu gan sắt đá cũng đành cho xong
nên không quyết hẳn đành không
sự mình mà lại đà lòng hỏi ai
hoa rằng đất rộng trời cao
phong tình có thiếu gì nơi phong tình
đã rằng sao có tu hành
sao mà chịu khó mang kinh đến chùa
xót tình những cái phù
năm canh khắc khoái đêm thu lại giầy
bướm rằng nói lại cho
phượng hoàng sao khỏi tới cây ngô đồng
bây giờ lòng đã biết lòng
có như lúc lạ lòng chưa quen
lần qua bóng quế thềm
nghĩ mình tưởng khách chung người tri âm
tiếc thay hoa phải cát lầm
sôi gương tư mã mà nhồm ai ơi
sầu thời ai gượng làm
kẻo khi nguyệt mỉa hoa cười chẳng hay
hoa rằng quen tiếng nước này
sự tình một đấy một đây gì
trông người trong bức phác
nữ tài giá ấy đáng thì thành bao
trách người cung cấm lâu cao
hoạ bén được chút nào nữa thôi
cư quang đã mấy trên đời
dẫu hoa trông thấy cũng phai mầu hồng
còn chăng khách ở non bồng
nhan sắc hình dung chừng
bướm rằng lên hỏi cung trăng
có khi cũng mượn xích thằng xe duyên
lời phàm hỏi thực khách tiên
quê tên căn nguyên thế nào
đương cơn bình địa ba đào
đi mà lại tìm vào đến đây
thôi đừng tưởng gió trông mây
tơ tần chỉ tấn sẵn đây cho rồi
hoa rằng nói chẳng liệu lời
duyên người lại có duyên trời mới nên
sẩy chút xưa lúc bói tên
chốn không thì chốn nguyền chẳng xong
lúc ưa mắc lưới chim hồng
ai hay tất tưởi biết trong cơ trời
gương trần lấy đấy mà soi
liệu sao cho phải trên đời mấy nhau
bướm rằng ra chi lâu
thôi đừng trì trước yêu sau nữa tình
nữa sao khỏi tiếng
quyết lòng son sắt để danh trong đời
hương vừa ngoài
nhác trông đã thấy người tình chung
nguyệt hoa đôi chữ nùng
chẳng bùa thuốc đã mê lòng hạnh xuân
hoa rằng bể ái nguồn ân
kể sao cho xiết nỗi đường dậm xa
chẳng xinh cũng tiếng sao sa
chẳng thơm cũng thể hoa ngưu tầu
đã toan dụng chước lưu hầu
song le quả bể sâu khôn giò
có ai biết nỗi này cho
một mình càng nghĩ càng lo thêm càng
trách ai sao chẳng liệu đường
sao tài đây khúc giang hẹp hòi
nào bể rộng sông dài
thiếu gì long phượng ước nguyền
chiếc thuyền đỗ bến dung dinh
chờ cho được khách chung tình bước ra
bướm rằng thử vườn hoa
qua chơi phong cảnh xem ra thế nào
đồn đây có khách má đào
cho nên mấy phải tìm vào đến đây
bây giờ loan phượng sánh bầy
đào đông muốn hỏi liễu tây lời
nghĩ sao hỡi khách chương đài
ta nay những kẻ người tài danh
nữ tài sánh mấy chu sinh
như gió như
nghĩ sao cho vẹn trăm đường
chẳng nát đá phai vàng mà thôi
nghĩ rằng vui vậy mà chơi
đã chơi có thiếu gì nơi hữu tình
ai ơi chớ vội khoe mình
xuân còn lắm kẻ tài danh lạ đời
tiếng hồ nhưng nước còn vơi
hoa sen đã phải cát lầm
mận đào đó phải nước
đó còn nên giá mấy trăm chừng
hoa nghe cay đắng như
sầu riêng lại để chiều trăng lấy lòng
thôi thôi nghĩ lại cho cùng
cảnh tình đoái đến chim lồng mấy
gì cánh hoa đào
tiếng gần xa ấy đổ vào cho ai
bũa qua thôi đứng lại ngồi
chiêm bao hồn mai mơ màng
bướm rằng vội vàng
thôi đừng lấy mọi đường chẳng nên
nhớ gì hơn nữa nhớ duyên
nghìn vàng chưa rể đủ đền lòng
có hương bóng trăng tròn
càng nghe vượn hót càng sầu
sông ngân chưa bác xong cầu
ruột tằm chín khúc giãi giầu như vo
hồn mai phách quế thẩn thơ
giấc vàng bướm rắp
ai lên mượn hỏi trăng già
cho lấy mươi
duyên xưa có thế này
kia chu đấy trần đây những người
vi ai cấm gió ngân sông
làm cho ngưu nữ trời mong sang cầu
khi đàn lúc
câu truyện xưa
mùi lan quế xứng chưa
tình ra nhìn
bâng khuâng nay đợi mai tìm
kể công biết mấy nghìn công
trách ai chẳng vẹn chữ tồng
toan nghe anh yến phụ lòng cố nhân
vì chi đôi chữ châu trần
cho nên nay tấn chình tần
cơn sông nước lã
cắm sào lại đó chẳng qua vì tình
chùa nào phật chẳng giáng sinh
hoa thơm ai chẳng vin cành mà chơi
nói ra mang tiếng lắm lời
ướm ra thì nể lòng người thế nào
bấy nay ăn mận giả đào
tin đi tin lại biết bao công trình
nên vầy hởi khách xuân xanh
ngã nghiêng phải nói để tình này hay
làm chi lần mơ màng
mà mặt sóng hoa mai đươm màu
nào sông dù sáu đầu
để ta đổ với sầu cho xong
trách ai sao chẳng tỏ lòng
toan gan thử anh đôi được chăng
xanh sao cũng về rừng
đó ai cấm gió đừng dung cây
kia còn biết mây
dẫu sao sắt cũng lựa cầm
hoa rằng hỡi khách tri âm
có giả tình thâm mấy
bấy nay tin gửi thư đưa
làm chi cho nhạn biết lòng
đàn kia lúc trăng trong
ngâm thơ bạch tuyết đánh cung xuân tình
thánh tha thánh như sinh
làm chi phiền để tình thẩn thơ
đương cơn tựa bức mành thưa
hoa thơm ngào ngạt gió đưa lạnh lùng
thuyền ai kia đợi bên sông
có lòng chớ khách hay không hỡi thuyền
bướm kia lạ chửa quen
lòng còn muốn hỏi căn nguyên mấy lời
thuyền chớ khách xa chơi
không nhưng thuyền có đóng nơi bến này
hoa kia còn biết bén cây
thuyền quyên sao khỏi tới tay anh hào
kia nhuộm nước phù đào
đã xây nên núi biết bao giờ
chữ tình lại bằng non
xuân còn tình còn
vui thay thú vị thanh nhàn
nhân sinh đến thế hơn lệ gì
nghìn xuân nghĩa thắm tình ghi
phải như ăn ở thì hỡi ai
hoa rằng thôi cũng biết người
làm chi nữa thế cười người chê
tuyết sương thẹn kẻ đi về
kìa sông nọ núi lời thề chưa quên
bướm rằng bia tạc còn tên
ai mà phụ bạc phó trên hồng
bây giờ lòng đã biết lòng
công trời cũng đền công người
nói xấu nói hổ xa xôi
xem trong phú ấy đủ lời đong đưa
ngẫm từ thuở nọ đến giờ
mấy lời câu ví chẳng sai
cho nên có đặt mấy lời
dẫu khen cùng mặc dẫu cười chẳng sao
người nào giống tính người nào
ý ai ý ấy lựa sao cho vừa
câu miệng cá khôn vừa
đật mà lời phải sợ ai chi cười
truyện nay chép sự đời
đến khi thong thả xem chơi gì
miệng chưa tiếng lành đồn xa
hương trường vừa thuở đến khoa
hội công danh ấy ai kém ai
đạt từ nghe thấy bên tai
hả rằng ai chẳng biết nghề ăn chơi
tìm thầy xin dạo đường mai ra về
ôm từ chợ làm quê
càn khôn gánh trên vai
biết ai sư đệ biết ai tiểu đồng
ngày chân dạo đường thông
hay phút đã khỏi sông cầu
hỏi thăm đến lâu
nghe tin sinh mới trưởng huynh
cùng nhau kể hết sự tình
đoạn rồi sinh mấy ra trình hiến quan
rằng tôi trong kẻ sĩ hàn
nghe ra giật giải trường an trận này
gửi qua quan cả được hay
dậy rằng ta ngẫm văn chương
tam khôi bất cập tứ trường hữu dư
dạy cho gạo rau dưa
tiểu hầu hai đứa đưa hai chàng
bấy giờ sư mới phiền
vào tụng niệm tấu trên phật đài
na mô phật giáo như lai
nước dương kíp rưới giạ người tê mê
mai vui mấy trúc phượng kề mấy loan
na mô nào khách hồng nhan
gần nơi tiện được thở than sự lòng
na mô sắc không
am mây niệm phật non bồng tưởng tiên
phải rời kẻo đã cất tìm khoa hương
em lạy trước hiên đường
nhìn xem rày đã khác thường người ta
ngõ ngay thăm thẳm tới nhà ông
giếng tốt thanh thơi giếng lạ lùng
cầu phau phau đôi ván giáp
nước trong leo lẻo dòng thông
lạy lui hai gã cùng ra
lòng xuân hăm hở suối dương tập
ngọc thanh tuy chẳng lòng yêu
mấy sinh xem cũng ra chiều ngẩn ngơ
mong
đã e con mấy lại thằng cam
tỏ ra thế cũng xem nhàm
kín thời nem ai làm cho sinh
tin mà ngỏ sự tình
mình phút lỗi nép mình lại nghe
dù sinh đỗ ông nghè
ắt ta cũng dự thời vinh
hai chàng từ thuở ra đi
sơn nam giật giải bốn kỳ thủ khoa
tiếng đồn dậy khắp gần xa
em mấy trở lại bản hương
trước lạy huyên đường
sau mừng em gái hai nàng sởn sơ
mẹ con trò chuyện sau xưa
hay mà kết đã chờ ngôi sang
tuyến tinh mọi thêm càng
vừa qua tân mão lại sang nhâm thìn
hội xuân kể ngoại ba nghìn
hoàng ai cũng tìm lên giời
ba trăm kì sách đua tài
vân đình kéo bảng còn vài chẳng bao
gần xa ai ca dao
có hai họ nguyễn tên bảng son
hai người áng vân môn
ngôi đồng tiến sĩ danh đồn chợ quê
mấy hai gã tuỳ nhi
sang gửi hiến về trình sư
chữ rằng thiên đạo vô tư
làm nên bốn đức ơn nhờ đạo ba
ta rằng ngọc tĩnh con ta
gả cho nguyễn đạt giao hoà nhân duyên
ngọc thanh tự thuở tin truyền
mừng rỡ chẳng yên ở rồi
mừng rằng chàng đã nên danh
mừng rằng chàng đã nên danh
vả chước ta cũng vui trong mọi bề
nghĩ rằng chữ quý dịch giao
tân thành ắt chẳng kém gì hồng nhan
nuôi sinh rồi lại gả nàng cho sinh
chàng sinh ơn hiến quan
ở lành may lại gặp lành
bởi tiên tích mới sinh con hiền
tạc bia ấy để thế
nôm na tập bút nghiên chép làm
bỏ tài bàn đố chữ đi thôi
những anh hùng thục nữ
tổ xóc đĩa sợ rồi
cải lương nay lại đua vui ít xì
nay đương bữa tranh thi chung đỉnh
ai lanh tay khéo tính thì nên
ai mà đi chậm ngủ quên
ắt người phỗng tay trên chẳng còn
chẳng trách kẻ phấn son ngu dại
chỉ trách người áo giải tu mi
cũng người cách vật trí tri đại tài
cũng người bác thư thi
sao nỡ sợ cuộc đời vội
mở mang bỏ cả chẳng nhìn
khôn gì lũ đàn em
nỡ gieo gánh hay hèn biết chi
tài đủ tranh thi khôn khéo
hoá cho nên láu đáu một mình
đường dài dặm công trình
càng đi càng chẳng thấy anh theo
nếu anh bận ra sớm tối
trông đàn con lễ bái thờ
hay anh còn lỡ
tính toán chưa kịp nên đà lại thôi
dù anh thôi cũng thì phải nghĩ
lũ em ngu khó thấy thịnh cường
chờ người chỉ nẻo đưa đường
kìa thôn thương mại nọ làng bách công
thì em cũng vui lòng mỏi gối
phán trong mấy năm giời
cảm ơn anh chỉ lối mới nên
văn lang có giặc quấy nơi biên thuỳ
ai anh bỏ kệ em
nay ta cho tướng quân đi
nên hư hay dở chẳng thèm nói chi
các anh cứ say lì cờ bạc
chỉ giắt bài bát quanh năm
tài bàn thua kể hàng trăm
xuống phù đổng ở một kỳ ba thu
ít xì thua kể đến năm tám ngàn
rồi ra đi giẹp giặc
giúp xong nước ấy về chầu ta đây
tướng kia lĩnh mệnh đi ngay
phú ông cũng lúc mơ này tỉnh ra
thua thái quá xui nên lắm tệ
vừa hay báo trong nhà
cung giăng quế đã nảy ra một cành
hương đưa sực nức môn đình
coi người dị dạng rõ hình lúc mê
ông bà mừng rỡ trăm bề
vàng chiu ngọc sớm khuya chẳng
chỉn e thần mộng mấy nhời
con lên ba tuổi về giời không lâu
ông xanh giả chi nhau
có mà có dù không
nỗi riêng lòng những giận lòng
trong kín chẳng ngỏ cùng ai hay
đâu được mấy tháng chầy
phú ông đã về ngay suối vàng
lão bà chiếc bóng buồng sương
nửa e con trẻ nửa thương mình già
pháp luật kia chẳng kể
có ép kẻ đen đầu
không liều lĩnh lừa nhau lấy tiền
cỏ gà lún phún treo quanh mép
cá diếc le te lội giữa dòng
Quỳnh cắt ngọn
Còn bao góc rạ đem nộp chúa
Chúa phải hai lần mắc
Nhưng đã trót thuận rồi
Không làm nào được
Lại đến lần thứ ba
Quỳnh đến xin thì chúa lấy cả gốc lẫn ngọn
Còn khúc cho Quỳnh
Quỳnh giả cách kêu
Chị lấy thì em còn được gì
Nữa
Khấn đi khấn lại
Chúa nhất định không nghe
Quỳnh về trồng toàn lúa ngô
Đến kì được bẻ
Bao thì lấy
Còn ngọn và gốc đem nộp chúa
Chúa mắc mưu ba lần
Đòi lại ruộng không cho cầy nữa
Nhưng mà trong ba mùa ấy
Quỳnh đã kiếm được cái vốn to rồi
Một lần ông Quỳnh vào yết điện
Thấy chúa có tiền bạc
định vay mà khấn rằng
nghĩ mình phận má đào son phấn
hắn duyên ưa phận ấm hơn người
hay con tạo trêu ngươi
vô duyên bó buộc lấy người hồng nhan
khen cho đó cả gan nguyệt lão
đánh rượu nhè xe nhân duyên
cớ như thiếp thiền quyên
không thì chớ còn ghen ghét gì
xét mình thể Tây Thi nọ
mặt khuynh thành kim cổ vô song
khúc cầm đi đủ năm cung
tiếng tơ tiếng đồng thai
thi nọ biết thiên dài câu
giếng ấy thanh tân ai biết
thư sinh xin thả nạ rồng rồng
Em độ này túng kiệt quá
Mà chị có tiền để không
Xin chị cho em vay
Để kiếm lời nuôi cháu
Nói rồi âm dương
Nếu chia tư chị cho vay một phần
Thì xin
Chia ba chị cho em vay một phần
Thì xin ngửa
Nếu chị cho vay một nửa
Thì xin nhất âm nhất dương
ra phân nào Quỳnh cũng giữ cả
Chúa đã biết tánh Quỳnh hay lừa
Không không ngửa
Không cho nhất âm nhất dương
Làm hai đồng cứ quay tít đi
Quỳnh thấy vỗ tay dao lên rằng
Tiền múa chúa mừng
chị bằng lòng cho em vay cả
Nói xong đem về nhà
Thật chúa anh như cũng mắc mưu quỳnh
lúc ở ngoài như tiên đẹp
lúc ngồi như thể ma
được thì vui vẻ cười xoà
rung chân hút như phỗng ông
kẻ thua thái trong lòng tức giận
phạm nhan muốn cắn quần nhau
yêu con lòng lại đậm đà
dường như nâng trứng hoa đêm ngày
nâng chẳng chút rời tay
mong đêm biết nói mong ngày biết đi
ba năm sức chì
mà con trích trích tri tri lạ nhường
lạ sóng bể miệng làng
những nhời chế mọi đường kia
bất nhân giầu ấy báu
giời cho quí tử vừa vừa câm
bà nghe thấy những đau lòng
riêng mình chỉ giãi lương tâm mấy nhời
gãi tai cổ lả đầu
trong mồm lẩm bẩm rủa khó nghe
mới ngồi hả hê thân thiết
cứ nói năng loạn xạ chẳng kiêng
lúc thua sâu ráo riết tận tình
bất kì kẻ trọng người
cha con bạn hữu cũng rình lẫn nhau
chẳng phép tắc đầu chi cả
quân bài khúc ruột liền
động cà tỏi cà được ngay
con trong thò tay đánh ké
thầy tớ ngoài gấp ghé chia bài
thà rằng xuân nhật đua vui
khi làm cũng có khi chơi kể gì
nhưng cờ bạc suốt thì năm tháng
khi ở khi bạn rủ đi
lại thêm xóc đĩa ít xì
rủ nhau đi sạn chơi thì đến đông
bài ca chồng đã nói
mua mà xem thế thái nhân tình
lại còn có thình lình
quan mà bắt được tù hình thảm thay
lại còn kẻ dại nay quá ngốc
tiền cho khách ăn không
nhất những bạn má hồng
nhớ tên đố chữ lòng
ngày cũng ngồi bàn thơ
kêu đồng nhân rỗi tán tiếng thơ
ở công bỏ bê
phước tông tất đắc rồi thua hết tiền
có hoa hột liền vạn bửu
nhất thua ăn cháo cũng đành
thì sinh thói ngoại tình
già thì sinh thói tính quanh xử xằng
xui công nợ kẻ nam người bắc
hết nương lại mất cửa
làm cho xấu bọn đàn
chồng con mất cậy mẹ cha mất nhờ
những khách đào thơ liễu yếu
phải đua khôn tranh khéo đời nay
học hành buôn bán tay
làm sao rỡ cùng rày nước non
để cha mẹ chồng con được cậy
cuộc vinh hoa chen người đời
cửa thịnh thêm vui
hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình
chị cũng xinh mà em cũng xinh
đôi lứa như in tờ giấy trắng
nghìn năm còn mãi cái xuân xanh
tiễu mai chi dám tình trăng gió
bồ liễu thôi đành phận manh
còn thú vui kia sao chẳng vẽ
trách người thợ vẽ khéo vô tình
vũ lại hay cỡi bắn chim bay
cờ cao Đế Thích ngang tay
Vẽ hay như ý còn nay trò
lắm người nhiều của rạng đời tiếng
trai tư mã tương như đời trước
dẫu có còn kiếm ngược tìm xuôi
ngàn vàng chưa dễ một cười
ngọc đem một đấu còn ngồi lu xu
nhìn nước bể sóng thu càng nhộn
lũ anh hùng mắt sân say mê
say mê cắp áo mà về
hỏi thăm bể khổ sông mê đường nào
mặc xa mã xôn xao ai ấy
chốn khuê môn then chẳng dời
lại thêm mang tiếng xấu xa
sao cho bằng ngày trời thong thả
uổng công son phấn hoa một đời
sức chồng đua giàu sang
may ra công thịnh cường
chen vai phú quý mang mọi nghề
người trong nước cũng thì ân đội
làm nên lệch đất nghiêng trời
ai không giải tài
ai chẳng người có công
dẫu gái trai cũng trong trời đất
phải làm cho khác quần thoa
hơn nhẽ mê tiền cờ bạc
không được ăn mà mất của
trước mình vinh hiển cửa
sao cho cả bọn đàn thơm lây
mấy thu nay vẫn còn
cớ sao khi khuyết lại khi tròn
hỏi con bạch thỏ đà bao tuổi
hỏi chị hằng nga đã mấy con
đêm tối cớ sao soi gác tia
ngày xanh còn thẹn mấy vầng son
năm canh lơ lửng chờ ai đấy
hay có tình riêng với nước non
Ông Quỳnh sinh cùng thời với thị Điểm một trai một gái hay nhất đời
Quan Bảng sinh Điểm
Dạy học trò đông lắm
Quỳnh ngày giả cách đến xem bình văn để ngấp nghé thị Điểm
phât thuyết đại thánh mạt kiếp chân kinh
diễn âm
thong dong nhân lúc thanh nhàn
thời kinh chấp mấy hàng ngâm nga
diễn bầy một bản nôm na
để cho con thẻ đàn bà cũng xem
mới hay thông thấy nhỡn tiền
ai mà nhân được mới nên thàn người
xư này nguyên ở nước người
quang tự là đời nhà thanh
dà sơn nam hải kinh
lạc dương là huyện tây bìn phủ phân
vương gia là xã ở gần
thành hoàng miếu ấy có phần anh liuh
sinh mạt kiếp chân kinh
nghĩ mình sắc hoa tươi
chim anh ngó đến miệng cười cũng say
băng tuyết dám rời tiết ngọc
một nhà vàng đẫy đuộc thiên nhiên
chúa xuân khéo đảo điên
yêu hoa mà lại để phiền cho hoa
trong cung cấm chim sa thiếu kẻ
ngoài trăm quan khanh tể biết bao
chín lần chẳng phó trao
Hoà Phiên để một má đào thiệt riêng
say chung đỉnh quên miền đạo cả
ngay cùng vua thiệt đoá yêu đào
tưởng rằng quyền cả ngôi cao
những cùng dựa vào hoàng phi
giả nợ nước sá chi mình ngọc
hỡi chị hằng nga náu quảng hàn
bốn mùa trăng gió mới giang sơn
áo tiên tuy nhuận mùi vương mẫu
hương tục còn nồng lửa hậu lang
mắt phượng nhớ say mùi ngọc tố
cung nghê sao thẹn khúc cầm loan
nếu không duyên nợ cùng người thế
xin chớ mình nước hợp hoan
trăm năm ba vạn sáu nghìn ngày
trong núi nghìn năm cây vẫn có
dẫu có nghìn vàng khó đổi thay
trần trăm tuổi rễ không ai
nghĩ đường danh lợi lòng thêm
thấy kẻ gian ngoan bụng lại đầy
đắng xót ghê thay mùi tục luỵ
bực mình theo tới cung mây
phận liễu kim ốc may
hương trời ngào ngạt hơi bay
tuyết sương phút bỗng hao gầy mình ve
trông non nước bốn bề ngỡ
đoái nhân duyên trở nhiều điều
có vui mà chẳng có yêu
trách man vương để gái nghiêu quá thì
ghét trung trực say mê sờm nịnh
lấy bè cả gánh như nhau
nghĩ mua ngọc ở lam
phẩm kim đã rõ giá châu hẳn tường
tiếng gà văng vẳng gáy trên
oán hận trông ra khắp chòm
mõ thảm không khua mà cũng cốc
chuông sầu chẳng đánh cớ sao om
trước nghe những tiếng thêm rầu
sau giận vì duyên để
tài tử văn nhân ai đó tá
thân này dễ chịu già
mười bảy hay mười tám đây
cho ta yêu dấu chẳng rời tay
dày chừng ấy chiềng ba góc
nghìn xưa danh tiết lưu phương
gương treo hai chữ cương thường ở
kìa bạn hữu nọ chồng
bề cũng ở trong vòng nhân luân
xem ra mới biết trời gần
làm người nhớ giữ lấy phận thiện đoan
rộng hẹp ngần cắm
càng nực bao nhiêu thì càng mát
yêu đêm chẳng lại yêu ngày
hồng hồng má phấn duyên vì cậy
chúa dấu vua yêu một cái này
thư song nhân thanh nhàn
thấy trong tiểu tiết tân san dành
nhớ xưa dương lễ lưu bình
thơ thư bảo nước trâm giấu nhà
sân trình khổng lân la
cùng nhau giao lại một nhà chi lan
tình lệ trạch tha sơn
đặt giường từ tử buông màn đổng công
mười năm trong chốn văn phòng
ngày riêng đôi sách đêm chung một đèn
mùa hè hây hẩy gió nam đông
tiên nữ nằm chơi quá giấc nồng
lược trúc giắt cài trên mái tóc
yếm đào xuống nương long
đôi gò bồng đảo sương còn ngậm
lạch đào nguyên suối chưa thông
quân tử dùng đi chẳng dứt
đi thì cũng dở ở sao xong
văng vẳng tai nghe tiếng khóc gì
thương chồng nên nỗi khóc tì ti
ngọt ngào thiếp nhớ mùi cam thảo
nấu xôi kinh thánh truyện hiền
dư học khắp tinh chuyên đủ làn
hay lại dở ương dở
tiếng như lũ man di
man di lấy sắc làm kì
vẽ bôi mà lại hưởng quì bên
xét như uổng tài thục nữ
tiếc nghề nòi học dữ tài danh
than ôi quốc sắc khuynh thành
em chị hôi tanh loài
hang tạo hoá ngoài mở
cay đắng chàng ơi vị quế chi
thạch nhũ trần bề sao để lại
quy thân liên nhục nhớ đi
giao cầu thiếp biết ai được
sinh kí chàng ơi tử tắc quy
đua nhau nuốt ngọc nung vàng
khi gieo vần phú khi bàn nghề văn
đua nhau thảo thánh thi thần
kẻ xa tiếng người gần biết danh
biết bao đèn lửa công trình
cầu hiền thấy chiếu triều đình khoa
văn nhân sĩ tử gần xa
dập dìu quế nguyệt bẻ hoa đua tài
cả nể cho nên nỗi dở dang
sự có thấu hỡi chăng chàng
duyên thiên chưa thấy đầu dọc
phận liễu sao đà nảy ngang
cái tội trăm năm chàng chịu cả
phiến tình một khối thiếp xin mang
bao miệng thế lời chênh lệch
không có nhưng mà mới ngoan
công danh ai kẻ nhường ai
chàng dương thoát đã tam khôi bảng vàng
dù che ngựa cưỡi nghênh ngang
trống giong cờ trên đường vinh quy
rồng mây cá nước gặp thì
tang bồng thoả chí nam mấy
tưng bừng vui tiệc hoa
vốn người lịch thiệp lại nhà phong quang
dịp phách cung đàn
hiên ngoạn nguyệt giàn thưởng hoa
cuộc bàn chè
đường bái tổ nhà tiếp tân
kìa bằng hữu nọ hương lân
chàng từ bước đường mây
mừng thù tạc chủ tân vui vầy
hoạn giai lần bậc ngày ngày lên cao
đội ơn trời đất biết bao
phúc nhà lộc nước dồi dào cả hai
niệm trung hiếu bậc anh tài
sáng nền tổ ấm nối đời khoa danh
ngẫm thân vinh hiển đã đành
tưởng người cố hữu vãn thành mà thương
chàng lưu tự thuở ao trường
thấy trước đề ở bảng vàng những ai
bước than vắn thở dài
tưởng văn chương chẳng kém ai mà
học tài thi phận sinh
một địa lí hai tử vi
thôi thì sớm muộn mà chi
như mai tảo hạnh trì quán
sử kinh ôn lại cho làu
na mô hương hỏa vẹn tuyền
chữ tình gắn bó chữ duyên rồi rào
na mô đông liễu tây đào
khi ra khi vào tương
na mô mộng trang
non vu phảng phất đài gương mơ màng
na mô lá thắm chỉ hồng
bầy tình phong nguyệt thỏa lòng vũ vân
na mô bể ái nguồn ân
tấn Tần phải lứa Châu Trần đáng đôi
Phấn Yên Chi vẻ nọ còn nồng
tơ duyên chửa đèo bồng
sẩy chân thời đã cánh hồng bay cao
cá mắc lưới biết xoay
vào rừng ngỡ đường ra
chẳng phải ngô mà chẳng phải ta
đầu thì trọc lóc áo không tà
oản dâng trước mặt năm ba phẩm
vãi nép sau lưng sáu bảy bà
khi cảnh khi tiu
giọng giọng khách giọng ê a
tu có nhẽ lên sư cụ
ngất nghểu toà sen nọ đó mà
đường công danh đợi khoa sau cũng
thương thay những bậc tài hoa
cho con tạo trêu đà đa đoan
người phong nhã bước nan
cơ đồ mông chính giang sơn mãi thần
trần gian dứt bậc thanh bần
rằng trong đèn sách chuyên cần lấy chi
nhớ người bạn hữu cố tri
từ ngày trúng vinh quy đến rày
khen thay con tạo khéo khôn phàm
đố giăng ra biết mấy ngàm
sườn đá cỏ leo sờ rậm rạp
lách khe chảy mó lom khom
sư đầu trọc ngồi khua mõ
hai tiểu lưng tròn dữ am
đến mới biết rằng hang thánh hoá
chồn chân mỏi gối hãy còn ham
hương loan nghĩ thẹn bóng nga
đỉnh chung vui vẻ chi mà đỉnh chung
trong vắng như cung Vũ Tạ
đứng chéo trông ra cảnh hắt hiu
đường đi thiên thẹo quán leo đeo
xỏ kẽ kèo tre đốt khẳng khiu
ba chạc cây xanh hình uốn éo
dòng nước biếc cỏ leo teo
thú vui quên cả niềm cũ
lợp mái cỏ gianh xơ xác
kìa cái diều ai gió lộn lèo
nghe rằng vinh hiển lắm thay
âu ta thử sang nay thế
đã câu bần tiện chi giao
lại tình bút nghiễn nhẽ quên du
dần dà thoát đã tới nhà dương công
gần xa nghĩ hết gót đầu
pha phôi dậm liễu đường
sửa sang lại túi lại bầu lại
lân la rắp bước vào trong
trời đất sinh ra đá chòm
ngang lỗ
rêu trơ toen hoẻn
gió thông reo vỗ phập
giọt nước hữu tình rơi lõm bõm
con đường vô ngạn tối om om
khen ai đẽo đá tài xuyên
khéo hở hang ra lắm kẻ nhòm
rụt rè chàng lại mong chờ
lạ gì trong công hầu
ngựa xe qua lại võng dù vào
quan khách quân gia
thực phú quý vinh bội phần
đã hay rằng bạn cố nhân
tưởng câu cách quan dân mà phiền
thôi bây giờ lúc truân chiên
chấp kinh tùng quyền biết sao
lấy đều tình cựu giao
bày đặt vì ai thực khéo phòm
ngang lỗ hòm
người quen cảnh phật chen chân giục
kẻ lạ bầu tiên mỏi mắt nhòm
giọt nước hữu tình rơi thánh thót
hang vô ngạn cúi lom khom
đánh liều chàng mới bước vào hỏi thăm
tên phòng trông thấy mắng
lâm tuyền quyến cả phồn lại
rõ khéo giời già đến dở
đèo đèo lại đèo
khen ai khéo đặt cảnh treo leo
son đỏ tùm hum nóc
hòn đá xanh rì lún phún rêu
lắt léo cành thông cơn gió thốc
đầm đìa lá liễu giọt sương gieo
hiền nhân quân tử ai chẳng
mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo
khéo khéo bày trò tạo hoá công
ông chồng đã vậy lại chồng
ngọn đèn lên thấy trắng phau
trước kia vậy xăm việc gì
chàng nghe sẽ mới rù rì
dám thưa mấy tuỳ lời này
nguyên rằng quan lớn người đây
lưu bình tôi biết những ngày con
thực trong bạn đồng môn
người đà hiển hoạn tôi còn hàn nho
nguồn cơn bao quản thẹn thò
một lời cậy bẩm cho hoạ
thấy lời nói cũng xót xa
trông người con cũng con thi thư
phòng nghe tâm sự bấy giờ
bước vào tư thất trần từ phân minh
bẩm ông rằng có một anh
người chẳng biết xưng danh lưu bình
nói rằng cũng bạn thư sinh
ai ma dữ được hiển vinh thọ trường
cùng quan lớn vẫn ân tình chi lan
chẳng gặp lúc bần hàn
cho nên người phải tìm sang để nhờ
dương công giả cách làm lờ
quở rằng thằng khéo tầm phơ bẩm xằng
mi đà biết tỏ thế chăng
bạn những kẻ lăng nhăng ấy mà
thôi thì đã đến đây ta
mời nhà khách liệu mà phải chăng
cho mi hãy bảo rằng
ông đương bạn cố nhân trong nhà
vâng lời phòng mới bước
bưng lưng cơm nọ nhuốc nha đủ đường
thấy anh nỉ mà thương
giời đương êm ả bốn phương
nhiên nổi tiếng sấm đùng đùng
ai ai nghe cũng hãi hùng
ngoài xôn xao thể chợ Tần vương
tẻ vui cũng cái sự thường
khen ai khéo vẽ đôi đường cách nhau
biết trước qua cầu hội
thì cũng đành lối Đài dương
để chi ong bướm chường
xem hoa chưa rõ đã mang tiếng đời
nhìn sen cúc tưởng mùi trà vị
thi đàn ngẫm nghĩ non sông
non sông xa cách trùng
Giang Nam tưởng vọng đau lòng nhớ thương
ai hay anh cũng phường tề nhân
cho thực cũng nên thân
chốn quan ty giám lần khân nói càn
không suy trong chốn chi lan
bạn bè mấy những phường bào ngư
ông tôi quen biết bao giờ
thế mà anh dám thác từ quen
vì anh tôi phải cần quyền
tôi chưa bẩm hết ông liền quở
nhưng mà anh cũng may mà
đêm giấc quế màng cảnh
ngày hồn mai ủ rủ mình nầy
buồn trông lên sắc mây
núi Hằng non Thái khói bay mờ
ông đương bạn tiệc đãi dòng
thôi đây tôi đã có lòng
mời anh mời tạm cho xong rồi mà
chàng nghe phòng nó nhuốc nha
nghĩ mà đầy ruột loạ ăn du
đều chẳng đánh mà đau
vò tờ chín khúc rơi châu đôi hàng
mười năm trong chi lan
cố tri phụ kẻ tha hương cho đành
gớm cho cái thói nhân tình
trăm chiều phản phúc như hình ba lan
thế thường giàu hợp khó tàn
bình nguyên dễ gửi gan tràng được sao
có câu rằng quý dịch giao
bạn này ai lại mời vào phải chăng
nghĩ đi nghĩ lại dùng dằng
chàng dương càng nghĩ gần xa càng rầu
công mua giận người dưng vào lòng
rằng trong vận có cùng thông
cánh hồng cũng gặp thuận phong có ngày
thôi kể lể chi rày
giả ơn gửi phòng nay trình người
tạ từ chưa gặp dắt lời
gạt giọt ngọc vội rời gót hoa
dày mong trả ơn sâu
đòi phu nhân với nàng hầu thở than
rằng trong cả tạo đoan
nhớ quạt nồng gương xưa ấp lạnh
đứng thung huyên mạnh dường nào
nhớ câu sanh ngã cù lao
xét câu thập nữ cho vào viết vô
nghĩ thẹn kẻ ôm mồ đỡ sấm
với cùng người thơ thẩn khóc măng
trách vua muôn đoá hoà quang
công minh nỡ để đôi đàng cách xa
ân nghĩa ấy hải hà ghi
oán hận nầy ôm để bên
buồn trông phong cảnh nước Phiên
cỏ hoa giục lòng phiền nhớ ai
nhờ nàng chủ quỹ sang đã đành
nhưng ta mấy bác lưu bình
vốn người tri kỉ mà tình đồng tâm
biết bao thư hoạ kì cầm
bút nghiên đèn sách mười năm trời tròn
chàng lưu từ bước chân
nhớ ai cài trâm
chốn thêu nhặt mũi kim
chị em thơ thẩn trước hiên
cành bích hái hoa sen cười
trong áo tía đầy vơi giọt
ngoài hoa thơm nhưng đã tàn
thảo nào khi trước xuất quan
Chiêu Quân giang hạ Hạnh Nguyên hà
hai nàng ấy thơm tho muôn
thực dường
ta đà vinh hiển người còn hàn vi
nghĩ thương người buổi nguy
đường văn chương biết lấy chi chuyên cần
muốn cho bạn hữu thành thân
vậy nên cậy đến phu nhân một lời
giao cho mười vàng mười
đi làm vốn mà nuôi bạn hiền
tầng trên tuyết điểm pha râu bạc
thớt sương pha đượm má hồng
gan nghĩa giãi ra cùng chị nguyệt
khối tình có mãi mấy non sông
đá kia còn biết sông già dặn
chẳng trách tuồng ta lúc trung
danh tiếng càng rỡ treo gương
người học tập cho chuyên
bao giờ người chiếm khôi nguyên sẽ về
trước sau cho vẹn một bề
thì công đức ấy chớ hề quên
phu nhân nghe tỏ tình đầu
thưa rằng ông dạy lắm câu nực cười
truyện có truyện lạ đời
coi thì ngứa mắt nghe thì trái tai
cổ kim cũng chửa thấy ai
bây giờ mới thấy ông sai khác bề
không xem trong thú nhà quê
ngổn ngang công việc bề rồi
nhưng cũng bởi đôi đường
một ngay vì chúa hai thương vì chồng
còn ta đây tơ hồng chưa định
những rắp mong kín thành cao
hay cũng bạn má đào
kẻ thời sạ ấm người hương thừa
xét phận gái mưa ví thể
việc may phó để trời dành
cứ chi mai tuyết mới thanh
má hồng kỳ ngộ trời xanh rụng rời
chớ chẳng phải đủ mùi mới lịch
hay lành nghề thất tịch mới phong
như ai mặt lệnh cổ cong
ăn câu tốt số nên chồng lắm yêu
nếu có phải trời chìu quốc sắc
cầy ruộng giữ con trâu
vớt bèo nuôi lợn hái chăn tằm
mùa bận rộn cả năm
việc thuê chẳng hết còn chăm việc gì
ông sao nói chẳng hay suy
rằng tin bợm có khi mất bò
tôi đây cục kịch vụng
xin ông việc ấy nhường cho dì
dương công ngẩn một giờ
xưa nay vẫn biết nàng châu long rồi
con người hiếu hẳn hoi
vốn dòng khổn phạm mà người đoan trang
thì có chim mắc lưới hồng
để kêu chóet trên không
khiến người đứng quán thu phong chạnh sầu
thương thay chồng Ngâu đợi tiết
hết một năm mới hiệp một lần
còn chi nguyệt nữa mà xuân
không chơi mang tiếng nợ nần biết bao
đương nắng nỏ mưa dào lại tạnh
tức thay trời cợt cảnh đìu hiu
người đời há phải cột kiều
mà trời lại búa rìu phang
đào hoa há phải đài sương
mà người ngắt bỏ bên đường bước qua
tủi duyên thương phận xót xa
trách người ở bạc trách ta rủi thời
ví biết trước hoa cài động
nước dòng trần chảy thẳng làm chi
thà rằng hoi vú đen
lấy anh câu ếch tì chén
sớm câu ếch tối cỏ lác
áo tơi gianh nửa đắp nửa nằm
khi vui chuyện thì
lòng quỳ dốc đạo hướng dương
tay khoan thai lại biết đường tề gia
đủ trong đức bốn tòng ba
sai đi việc ấy ắt thành công
lòng riêng riêng nghĩ vừa xong
mấy truyền ả châu long hầu
sự tình tỏ giãi sau
thưa rằng chút phận thuyền quyên
ngập ngừng mấy bước thưa trên
nàng nghe giọt ngọc tuôn dào
phu nhân bảo dì hầu tính sao
bố cô mẹ đệ ơi chờ cũng xong
dẫu cam lòng số phận
chữ tự do quyết hắn hơn người
gia dì sốt nem tươi
màn loan gối phụng thảnh thơi giường ngà
cung vắng ngắt chẳng ma nào
muốn ra vào phải hỏi hoạn quan
hoặc khi thừa hiệp long nhan
tiểu tinh mừng đã đẹp duyên khâm trù
kẻ chầu người chực vui càng hổ thay
huống mình phận bèo mây trôi dạt
bên màn trướng bấy
lại càng buồn thay giấc Nam Kha
Nam Kha một giấc xế tà
cũng may nhờ được cây cù bao dung
xưa nay phận gái chữ tòng
chàng sai thiếp dám quản công được
ngàn vàng mua chuộc dễ mà được
xót thay nỗi công lao từ ấy
xót thân liễu yếu thơ đào
chực phòng loan chẳng thấy mặt rồng
vườn chưa dễ cấm bướm ong
đuốc hoa nghĩ thẹn bóng hồng
lân la với bạn văn phòng
lửa gần cũng ngại ngần lắm thay
ngộ khi nguyệt tỉnh say
chắc rằng đóng gió cài mây vững mà
giọt giội tủi phận cô phòng thê lương
cành xuân để khách bẻ
lưỡi oanh miệng những xôn
sợ lòng quân tử trí cao
ruột sâu như bể giò sao cho cùng
biết rằng lòng có thương không
lửa dễ tính cho xong được mà
thuý vũ hơi sương lạnh ngắt
chăn hồ chiên tê dường băng
phòng không ôm bức triện tàn
tai nghe vắng tịch bên màn ve kêu
ve kêu khóc phòng vắng vẻ
cỏ hoa thơm không kẻ viếng thăm
càng sầu càng nghĩ càng
trách ông tơ khéo chơi khăm má hồng
thà như thể ông quan thị
cứ ăn no ngủ kỹ tháng ngày
mặc người chồng mới mây
lữa duyên chẳng chút may trần
thêm lại được chầu gần chín bệ
chẳng như ai phấn hoa ổi
hang được bóng mặt trời
chờ cho chiếu đến sương đài đã đong
xét số phận tưởng không nên
bóng ai làm như kẻ vị vong
có chồng mà cũng như không
hoa tươi mà cũng như rã rời
vui chi nữa mà ngồi chung đỉnh
hay chi mà quảy gánh giang san
vui chi mà địch mà đàn
mà ngâm phong nguyệt mà dan díu tình
thôi ta hãy tạm đành chích bóng
xem chị Hằng đóng đến
nhân buồn thở câu
chữ duyên thử ngắm về sau nào
chung
chàng rằng xin chớ xa
có trời có đất có ta có mình
vì ai nàng phải thân chinh
nhẽ phụ quên tình cho đương
dẫu lòng thiếp chẳng đá vàng
đến đều như kẻ dong dài
trách ta còn có trách ai
nghìn vàng dám đổi một lời nói sao
thương nàng chút phận yêu đào
vì tình đèo đẵng quản bao dãi dầu
thôi thì công ấy đền sau
thuận lời nàng cứ đi
nguồn ơn bể ái còn vội gì
mới phải đạo xướng tuỳ cùng nhau
nàng nghe căn vặn đầu
tình riêng nàng kể mấy câu bàn hoàn
tưởng khi thệ hải minh sơn
ngoài sân bóng nguyệt trong màn giấc
cùng nhau xum họp một nhà
duyên hương lửa trần châu
bước một bước một dầu
một ngày đằng đẵng thu khác
hết lời to nhỏ thấp cao
thuận lời nàng mới bước bên trong
sang thu xếp vừa xong
tạ từ nàng mới rong lên đường
bước dần đến quán nghinh hương
thấy chàng lưu hãy còn đang ngồi mà
góc thành nam lều một gian
no nước uống thiếu cơm ăn
con đòi trốn dường ai quyến
ngựa gầy thiếu kẻ chăn
bởi hẹp hòi khôn thả cá
nhà quen thú ngại nuôi vằn
triều quan chẳng phải ẩn chẳng phải
góc thành nam lều một gian
con cò mấp mấy suốt đêm thâu
hai chân đạp xuống năng năng nhắc
lểu thểu chưa nên tiết trượng phu
miễn là phỏng dáng đạo tiên nho
ngang thích thích mau
chà mai đêm nguyệt dậy xem bóng
phiến ngày xuân ngồi câu
rộng hẹp nhỏ vừa vặn cả
vắn dài khuôn khổ vẫn như nhau
cô muốn tốt ngâm cho kĩ
dưới công danh đeo khổ nhục
chờ đến ba thu hãy giãi màu
trong dại dột có phong lưu
mấy người ngày nọ thi đỗ
lá ngô đồng mạt thu
bốn ai khéo khéo trồng
người thì lên đánh kẻ thì trông
du hạc khoan khoan cật
gái uốn lưng ong ngửa ngửa lòng
bốn mảnh quần hồng bay phấp phới
hai hàng chân ngọc duỗi song song
chơi xuân đã biết xuân chăng tá
cọc rổ đi rồi lỗ bỏ không
kẻ đắp chăn kẻ lạnh lùng
chém cha cái kiếp lấy chồng chung
năm thì mười hoạ hay chăng
tháng đôi lần có cũng không
cố ăn xôi xôi cũng hỏng
cầm bằng làm mướn mướn không công
thân biết nhỉ
thà trước thôi đành ở vậy xong
trăm năm ông phủ vĩnh tường ơi
cái nợ ba sinh đã trả rồi
chôn chặt văn chương ba thước đất
tay thì cầm ngọn bút hoa
tả tình chàng mới đề và bốn câu
nàng long xem ý dã
bước mới hỏi sau sự tình
rằng sao hỡi khách thư sinh
đề thơ ý bất bình việc chi
tôi nay vả phận nữ
thấy người chữ tôi thì thương thay
nhân sao chàng mới tới đây
dám xin quân tử giãi bày thiếp nghe
chàng rằng nghĩ cũng lạ ghê
nữ nhân mà cũng biết nghề văn chương
trông người cũng phong quang
lời ăn nói cũng dịu dàng khoan thai
giai nhân chưa dễ được hai
lược giắt trâm cài bảnh bao
chẳng hay tình ý
lạ lùng mà lại bước làm thân
hỏi han tứ cần
nỗi niềm chàng mới lịch trần phân minh
rằng ta dám giấu chi mình
trách anh dương lễ bạc tình lắm thôi
giao du biết mấy năm trời
lời thiết thạch lời tất giao
bấy lương nguyệt phiêu cao
nghĩ tình mà hỏi thăm
tung hê hồ thỉ bốn phương trời
hạt sương cau mày khóc
giọt máu trên tay mỉm miệng cười
năm bảy tháng trời mấy chốc
trăm năm ông phủ vĩnh tường ơi
chiếc bách buồn về phận nổi nênh
giữa dòng chao chát nước lênh đênh
lưng quàng tình nghĩa lai láng
nửa mạn phong ba luống bập bềnh
cầm lái mặc ai lăm đỗ bến
dòng lèo thây kẻ rắp xuôi ghềnh
ấy ai thăm ván cam lòng vậy
ngán nỗi ôm đàn những bấp bênh
quản bao đường sá xa xăm
đến thấy bạn tri âm mà rầu
lại thêm được một thằng
nịnh thần khéo học những câu người
nghĩ mà ngán cho đời
sa cơ rồng gặp tôm cười phải du
xá bàn chi đứa ngu phu
những loài chim biết chí hồng
nguồn cơn trách kẻ đồng song
lòng mà nữ phụ lòng cố nhân
vậy nên vịnh một và vần
nửa phần trách bạn nửa phần giận thân
tài phải lúc phong trần
dù rằng bĩ cực có phần thái lai
công danh đường hãy còn dài
trượng phu ai kém chi ai mà
nể nàng mà phải nói
chẳng hay nàng hỏi chi ta bây giờ
nghe lời nàng mấy tuỳ cơ
mỉm cười giả cách lẳng lơ kể bàn
rằng em chút phận hồng nhan
ơn cha nhờ mẹ cũng nhàn cái thân
tưởng chiều điệu thanh tân
ước ao được kẻ văn nhân mới
song đường kẻ rắp danh
bề tài sắc ép tình phấn son
thương chu bạn cũ các chư đôi
xá lánh thân nhàn thuở việc rồi
cuội tục trà thường pha nước tuyết
tìm thanh trong vắt tiện trà mai
chim kêu hoa nở ngày xuân tĩnh
hương luồn cờ tàn tiệc khách thôi
bui có một niềm chăng nỡ trễ
đạo làm con lẫn đạo làm tôi
mây tan mưa tạnh liễu xanh om
qua mái thuyền quan ghẻ mắt
ngoài day tay hai chú béo
trong gian uốn éo anh
chênh vênh án kệ chuông vàng tía
lai láng siêu hương phật đỏ
tới cảnh lấy gì mà cảnh
quỳ hai gối xuống gật lom khom
phan bội châu tiểu sử
ông quê ở làng đan nhiễm huyện nam đàn tỉnh nghệ an
sinh năm một nghìn tám mươi
năm nay năm mươi tuổi
ngọc để dấn vũng bùn
đưa tin ong bướm cho buồn lòng
bực mình phải bước chân
tìm xứng đáng để mà cậy trông
giải cấu tương phùng
thuyền quyên có hẹn anh hùng hay sao
hẳn dây nguyệt lão xe
cho nên thiếp chẳng quản bao giàu nghèo
phải duyên phải kiếp thì theo
tha hương gặp nước lèo cũng nên
về cái bút cái nghiên
khăn sửa túi thiếp xin đỡ
chàng nghe nghĩ ngợi tần ngần
nhân duyên ai khéo xoay vần lại cho
nghĩ mình đang lúc hàn nho
biết ai mà đã hẹn hò mới ai
chẳng qua tác hợp tại trời
xui người thanh nhỡn gặp người hồng nhan
tình cờ nên bạn phượng loan
loạ thơ vu hựu loạ đàn tương như
hảo cầu vịnh khúc cũng tình
người khuê các khách văn từ
am trúc hiên mai ngày tháng qua
thị phi nào đến cõi yên hà
bữa ăn dù có dưa muối
áo mặc nài chi gấm là
nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt
đất cày ngõ ải luống ương hoa
trong khi hứng động đêm tuyết
ngâm được câu thần dắng dắng ca
giũ bao bụi lầm
tay áo đến tùng lâm
rừng cây rợp hoa chầy động
đường ít người đi cỏ kíp xâm
thơ đới tục hiềm câu đới tục
chủ vô tâm khách vô tâm
trúc thông hiên vắng trong khi ấy
năng mỗ sơn tăng làm bạn ngâm
nàng rằng hương hoả sinh
phải người gió lá chim cành như ai
vì duyên nên phải vật nài
xin chàng có hoài tình nhân
hai bên trò chuyện cần
bấy giờ chàng mới theo chân chàng về
qua dặm tràng đê
thoát đã thấy gần kề cố
nhác trông phong cảnh bấy giờ
bước nàng cũng ngẩn ngơ như chàng
vườn xuân cảnh sắc càng
cây tà đất tùng ngang lưng trời
thư song tường vách lôi thôi
thơ thì nhạt mực hoạ thì phai son
lạ chi cảnh ngộ cơn buồn
nhưng xem cốt cách vẫn còn phong quang
cùng chàng nàng mới sửa sang
phòng văn ngăn lại một gian học hành
thân phụ cụ phan văn phổ
canh văng vẳng trống canh dồn
chứ cái hồng nhan mới nước non
hương đưa say lại tỉnh
vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
then ngang đất rêu từng áng
tục chân mây đá mấy chòm
ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
mảnh tình son tí con con
thân mẫu cụ phan thị xuân
đỗ thủ khoa trường nghệ năm canh tí
chàng kinh sử cho minh
chàng đèn sách tập tành cho chuyên
nàng thì riêng một hiên
gửi canh cần mẫn vui miền nữ công
đêm ngày lòng những nhủ lòng
tuy ngoài cười cợt nhưng trong giữ
cho hay tấc dạ trinh kiên
đá vàng tiếng đã vững bền tình xuân
thân em thì phận em tròn
bảy nổi ba chìm mấy nước non
rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
nhưng em vẫn giữ tấm lòng son
chàng từ khi gặp giai nhân
thấy xuân luống những tần ngần lòng
sớm chung chạ một nhà
khi ăn khi ở khi khi
chiều lịch sự thanh tao
càng nhìn mày liễu đào càng yêu
hải đường vừa giấc xuân tiêu
vu chàng cũng toan điều mây mưa
cất lời nàng đã trình thưa
rằng sao quân tử nghĩ chưa tận tường
vốn người văn mạch thư hương
lòng nguyệt quên đường sử
chi những việc xuân tình
dây hồng đã buộc ngày xanh còn dài
văn bốn kì cùng
kì đệ nhất viết kiêm trị
sĩ phu đều phục người hay chữ
đã nên bậc con
làm cho tỏ anh tài đã
chàng gắng sức tam dư
trời không phụ kẻ độc thư mà
khoa danh nối nghiệp nhà
bảng vàng rồi sẽ đuốc vội gì
bao giờ khi đến vinh quy
bấy giờ thiếp dám tiếc chi mới chàng
chàng nghe giải mọi đường
so có kém chi nàng lã vinh
càng mừng kẻ giúp kê minh
nghe càng phải dụng tình cho kiên
sớm chăm đạo thánh hiền
khác như thể con thuyền nước sa
đã câu như thiết như tha
lại câu như trác như ma kĩ càng
bậc đà cự văn chương
gia công học tập lại càng tài
chí lăm hán bảng tống khoa
ông từ khi nhỏ có chí cải cách
năm tân sửu ông chiêu tập bạn đồng chí mưu đồ cuộc phản đối chính trị
làm quyển lưu cầu huyết lệ thư gửi cho các triều thần cùng các danh sĩ để cổ động lòng ái
quốc của nhân dân
sau ra bắc kỳ giao du với các danh nhân ngoài bắc như :
cụ đốc định trạch ông tú xương rồi lên với đề thám nhưng bất đắc chí
như nhặt cải như
nhịn từ tu đạo bấy
đông độ nhuộm màu thu sương
những mong đến đội ao trường
cành hoa thượng uyển chi nhường cho ai
nàng từ khi bước ngoài
tấc riêng những nhớ người tình chung
khi đêm trong chốn phòng
không dám ấp phấn không dám dồi
năm thành thái thứ mười về trung kì cùng với các bạn :
nam thịnh sơn đẩu tú định đặng thái tần đặng tử tăng bạt hổ ấm hàm vân vân
cùng với ông cụ đạo tổ chức đảng cách mạng
tháng một năm giáp thìn đi ngoại quốc
làm người chẳng có đức cùng tài
đi nghỉ đều thì kém hết hai
hiểm hóc quyền chăng đụt lặn
thanh nhàn án hãy đeo đai
dễ hay ruột bể sâu cạn
khôn biết lòng người vắn dài
sự thế dữ lành ai hỏi đến
bảo rằng ông đã điếc hai tai
khi ngày ngoài chốn nhàn giai
lược thì biếng gương thì biếng soi
năm tròn thấm thoát đưa thoi
hạ qua thu tới đông rồi lại xuân
đòi phen nhớ châu trần
mối tình nàng mới xa gần thở than
đòi phen nhớ cảnh hương
nhớ nhà nàng cũng bàn hoàn niềm tây
quê người lần lữa bấy nay
tính chốc đã hầu đầy đông
giữ tuyết giá trong
xa xôi biết có tin lòng cho chăng
tình riêng chẳng dám nói năng
tháng ngày luống những trông chừng hoè
cầu hiền đã thấy chiếu
kẻ gần nộp quyển kẻ xa lên đường
văn nhân náo nức bốn phương
nàng bèn sửa cho chàng thi
theo chân hai đứa tuỳ
đến chàng mới nhận vi trường
miệng ngâm tay thảo quyển vàng
kẻ thua bút người nhường giọng văn
trường ốc ba thu uổng mỗ danh
chẳng tài xứng chức tiên sinh
cùn ước xáo vườn chư tử
thuyền mọn khôn đua bể lục kinh
án cây đèn hai bạn cũ
mai hiên trúc một lòng thanh
lại mừng nguyên khí vừa thịnh
còn cậy vì hay một chữ đinh
đã mấy thu nay để lệ nhà
duyên nào đeo đẳng khó chăng tha
một thân lẩn quất đường khoa mục
hai chữ mơ việc quốc gia
tài liệt lạt nhiều nên kém bạn
người mòn mỏi hết phúc còn ta
quân thân chưa báo lòng canh
tình phụ cơm trời áo cha
túi thơ bầu rượu xênh xang
quẩy dụng hâm mấy dặm đường
đài tử lăng cao thu mát
bè trương khiên nhẹ khách sang
tằm lúc nhúc thuyền đầu bãi
hàu chất so le khóm cuối làng
ngâm sách thằng chài trong thuở ấy
tiếng trào dậy khắp thương lang
sang cùng khó bởi chưng trời
lặn mọc làm chi cho nhọc hơi
tả lòng thanh vị núc nác
vun đất ải luống mồng tơi
cần tiết cả hằng nắm
trung hiếu niềm xưa mựa nỡ dời
con cháu chớ hiềm song viết ngặt
thi thư thực ấy báu ngàn đời
phun châu nhả ngọc đòi tuần
khoa cầm lỏng mười phần có
bỗng thấy tiếng lô truyền
lưu bình đã đề trên bảng vàng
tiệc rót ơn ban
cỏ xanh cửa dưỡng để lòng nhân
trúc rợp hiên mai quét tục trần
nghiệp cũ thi thư hằng một chức
duyên xưa hương hoả tượng ba thân
nhan uyên nước chứa bầu còn nguyệt
đỗ phủ thơ nên bút có thần
nợ quân thân chưa báo được
hài hoa còn bợn dặm thanh vân
ngọt ngào hương quế thang mây
hội lành cá nước xum vầy
bõ công đèn sách bấy nay văn phòng
nàng nghe tin cũng mừng lòng
thoả tình nuôi bạn chồng bấy
tưởng lời non thẳm nước sâu
những nhớ đổi sầu lòng quê
tình riêng riêng bề bề
vội mừng nàng lại về quê hương
thấy tin dương lễ vội vàng
sai người đón rước nàng trong
tình xưa thấy vui lòng
sang chiều châu quảng đông ở với lưu vĩnh phúc
rủ người việt nam ở bên tàu làm một đảng
được ít lại sang nhật bản kết giao với lương khải siêu ( hiệu ẩm thuỷ ) cùng các người tàu người nhật
năm một nghìn trăm linh trở về tàu đón ông cường để sang nhật lập hội duy tân
cổ động quyên tiền nam mà khuyên nhủ bạn thiếu niên đi du học
năm một nghìn trăm bị người nhật khu trục phải về tàu
cùng người tàu tổ chức hội việt nam quang phục
năm một nghìn trăm mười một sang xiêm la
rồi lại sang đức sang nga
năm một nghìn trăm mười vì có những người bạo động xưng cho
bị toà án khép tội xử tử vắng
tháng bảy năm một nghìn trăm hai lăm bị bắt ở tàu
ngày hai mươi tháng một tây
hội đồng đề hình kết án khổ sai chung thân
ngày hai
mươi bốn tháng chạp tây
được quan toàn quyền ra lệnh ân xá
khi ở ngoại quốc có viết báo và làm sách
những sách có quyển dư cửu niên sở được chi chủ khuyên đồng bào bỏ hẳn lối vũ lực
theo gương á lạp bá và phi luật tân cố sức học hành để lên đường văn minh thì người pháp sẽ cho tự trị
quyển sáng tạo thiếu niên nam việt chi phương pháp có nói những điều tiến bộ mà chính phủ pháp đã gây cho nước nam
lại có viết quyển pháp việt đề huề chính kiến thư
kí độc tỉnh tử mà sách khác nữa
sau khi hội đồng đề hình xử phạt ông khổ sai chung thân
quốc dân cố sức vận động cho ông được tha
ngày hai mươi tháng một tây
ông hội trưởng hội trung kì tương tế có gửi cho quan toàn quyền một bức điện tín
xin ngài hạ cố đến ông phan người trung kì đang phải nạn
đến ngày mươi tháng một tây
hội mái tiếp được điện tín quan toàn quyền trả lời như sau này
quan toàn quyền đông pháp đáp lại ông hoàng tiến giảng hội trưởng hội trung kì tương tế
bản chức thông báo cho hai trạng sư biện hộ về việc phan bội châu biết rằng ý bản chức định khi ra hà nội sẽ bắt đầu xét lại hồ sơ tư
tay chốn lầu hồng hàn huyên
nàng rằng đã lời nguyền
dám say tình bạn mà quên chàng
thu chăn gối tha hương
năm canh thiếp những mơ màng cả năm
bắc nam đôi ngả xa xăm
sầu riêng tựa bể tủi
quản bao phai phấn nhạt son
giữ cho được vuông tròn ái ân
mong cho đến hội long vân
cho người chiếm bảng xuân mà về
bây giờ đã vẹn mọi bề
chàng còn nhớ giao thề hay không
năm chút đeo bòng
cương thường hai chữ thiếp không dám rời
chàng dù chẳng có tin lời
dám xin có bóng trời chứng minh
chàng rằng dạ những đinh ninh
ơn cát vì tình chi lan
bấy nhớ khách hồng nhan
biết bao vắn thở dài than sự lòng
thân nhàn dầu tới dầu lui
thua được bằng cờ ai kẻ đôi
bạn cũ thiếu đèn lẫn
tính quen chăng kiếm trúc cùng mai
cày chống tuyết ngâm đòi cảnh
cuốc chơi xuân khắp mọi đồi
con cháu mựa hiềm song viết tiện
nghìn đầu cam quýt ấy là tôi
tà dương bóng ngả thuở hồng lâu
thế giới đông nên ngọc một bầu
tuyết sóc treo cây điểm phấn
quỹ đông dãi nguyệt in câu
khói chìm thủy quốc quyên phẳng
nhạn triện hư không thâu
thuyền mọn còn chèo chăng khứng đỗ
trời ban tối ước về
cho tấc dạ thuỷ chung
gan vàng đá bền lòng sắt son
chương đài cách trở nước non
ai hay cây liễu hãy còn cành xuân
ơn lòng biết chi xin
càng yêu vì càng thân vì tình
chàng càng say tấm lòng trinh
duyên xưa hương lửa sinh càng nồng
đêm xuân tỏ lồng
cuộc vui lại rót đồng giao hoan
nàng từ về chốn phòng loan
tập
bản chức cũng mong rằng việc sau khi xét lại sẽ làm cho bản chức có thể lấy cái chế độ khoan hồng mà đáp lại lòng tin cậy của dân chúng việt nam đối với bản chức
vừa sáu dư tám chín thu
lưng da tướng
lâm tuyền thanh vắng bạn sào hứa
lễ nhạc nhàn chơi đạo khổng chu
bát cơm xoa nhờ ơn xã tắc
gian lều cỏ đội đường ngu
tơ hào chẳng có đề ơn chúa
dạy láng giềng mấy sĩ nhu
từ khi bản chức mới đến xứ
hôm mùng năm tháng chạp tây
quan toàn quyền tới hà nội
khi đến đầu phố gia long thì có một bọn sinh viên các trường cao đông đến bốn mươi người
đồng thanh chúc mừng quan toàn quyền và nâng cao một bức vải viết thật to những chữ này
ông va người đảng xã trưởng thọ xin cứu nhờ cho ông phan bội châu bỏ cái chính sách thuộc địa ức chế đi
viết bằng chữ tây nhưng để thích là quốc ngữ như sau này
đi một quãng nữa đến đầu phố tràng tiền lại có một bọn sinh viên đến hơn mươi người
cũng tung lên một bức vải viết những lời chúc tụng quan toàn quyền
và xin ngài thẩm lại cái án ông phan mà cho ông được án
còn như nữa
đều sinh viên trường cao chia ra để thỉnh cầu mấy điều đích đáng đó
quan toàn quyền đi qua những sinh viên
nghe tiếng tung hô thì ngài đều cất mũ chào và giơ tay sẽ vẫy như ý bảo ngài đã hiểu thấu cho rồi
khi các viên học sinh chúc tụng vui thì ông chủ báo minh có chụp được mấy cái ảnh
ông lại đến bắt tay với ông học sinh mà tỏ lời khen ngợi
công việc của các ông làm rồi cũng có thành hiệu
khi xe quan toàn quyền đến đầu phố mới
lại có bọn chừng trăm quỳ ở giữa đường để dâng một bức thư xin tha tội cho ông phan
đầu có một cụ đã bảy mươi tuổi đầu tóc bạc phơ
bức thư của các dâng lên quan toàn quyền lời lẽ rất cảm động
tại hà nội hôm nữ học sinh trường cao đẳng sư phạm lên yết kiến toàn quyền có xin ân xá cho ông phan
tại kinh đô huế trường nữ học đồng
các cô giáo cùng nữ sinh đồng lòng gửi điện tín ra phủ toàn quyền xin ân xá cho ông phan
thánh thót mưa xuân đắp mái
gió đông gọi khách nhớ người xa
bể sàn lai láng triều lên xuống
thôi đối đèn khuya lại ngắm hoa
ngắm đoá hoa xuân cũng ghẹo người
người sầu vẫn một màu tươi
hoa tươi như dáng hoa cười khách
cười khách sao mà xuân chẳng vui
khách bảo cho hoa được biết tường
trượng phu khôn lẽ giống người thường
cùng nhau đã nặng lời non nước
xa bạn đồng tâm vậy phải thương
muốn tới cùng ai giãi tấm lòng
sầu riêng đã gỡ gỡ cho xong
xuân đi xuân lại vô cùng tận
có lẽ ta đâu mắc mãi vòng
bắt chước ai ta chúc mấy lời
chúc cho khắp cả trong đời
vua quan sĩ thứ người nước
sao được cho ra cái giống người
bắt chước ai ta chúc mấy lời
chúc cho loài sản ở trong đời
vua quan sĩ thứ người khắp nước
cư xử sao ra cái giống người
xuân sang rồi đấy chị em ơi
sắm sửa chơi xuân kẻo nữa hoài
chín chục thiều quang có mấy
kìa trông con én nó đưa thoi
ngọn đèn xanh sách chồng
cười xuân hoa thắm một vài
xiết bao ý vị bao tình tứ
ngâm đọc thâu đêm bóng hồng
người thưởng xuân ta có nhẽ không
vườn xuân ta hái vài
đem về thư viện bên chồng sách
hớn hở cười xuân với hoá công
sớm trong trướng ngoài màn thong dong
khi gió mát khi trăng trong
khi màu tuyết khi hoa vàng
khi khi quan đàn
khi câu thơ thánh khi bàn cờ tiên
đông đào tây liễu tiên nghiên
xuân lan thu cúc đoàn viên một
xướng tuỳ nên đạo thất gia
trần châu ấy mới trần châu
nàng thì vẹn chữ tòng phu
nuôi chàng lưu dễ biết mà bàn
từ ngày chiếm được bảng vàng
vinh quy về chẳng biết nàng đi
chàng càng tưởng nhớ càng sầu
chàng càng nghĩ đến đầu càng thương
nhớ ngày quán nghinh hương
thơ đề vừa đoạn gặp nàng xem thơ
một hai gắn bó tóc tơ
nói năng tử lẳng lơ phong tình
ai hay tấc dạ kiên trinh
thu nhớ cậy công trình biết bao
nhưng sở điện báo giữ lại không gửi đi
sau qúan hỏi xem ai đề xướng ra việc
thì chỉ trừ đốc ra còn từ cô giáo đến học trò đều nhận cả
đến những cô mới mười tuổi cũng giơ tay nhận có dự việc
quốc dân đối với ông phan thì như
mà lại có những kẻ nhẫn tâm làm điều đê tiện như một bài của ông đoạn tràng đăng báo minh thích như sau
ngày
hễ ai phản vua tức thì phải tru di tam tộc
song nhờ từ ngày quan tây sang bảo hộ đến giờ
thì cho sự làm tuyệt tự người ta như quá và bất nhân để không bỏ cái mà tục tức trái với điều ước
độc giả còn nhớ lời quan sa lộ ba một bởi quan toàn quyền nói bảo công chúng rằng :
＂ nhà nước bảo hộ cần nhất không phạm đến phong tục lệ luật của dân bản xứ đấy ＂
các nhà cai trị cứ thế mà thừa hành lệnh trên
nay tôi xin kể để độc giả biết cái chính sách bảo tồn đã khéo thi hành ra
bắt ông phan bội châu được mười ngày thì viên tri huyện nam đàn huyện sở tại ông phan khúm núm đến tâu quan sứ rằng :
nay lão phan bội châu đã bị bắt xin quan lớn cho bắt cả mấy người con của hắn đi
ai cũng biết quan sứ người công minh tri thức ngài chẳng coi lời nói vô lí của kẻ tôi tớ ngài
song mãi sau viên tri huyện chắc rằng mình sẽ có công to thấy quan lưỡng lự thì đầu tai nỉ non nữa rằng :
＂ lạy ông lớn không cho bắt chúng nó thì chúng con e sau ông lớn nghĩ lại thì đã quá rồi cha chúng nó đang mắc lưới trời ＂
am cao am thấp đặt đòi tầng
khấp khểnh ba trở lại bằng
quét trúc bước qua lòng suối
thưởng mai về đạp bóng trăng
phần du lẽo đẽo thương quê cũ
tùng cúc bù trì nhớ việc hằng
một phút thanh nhàn trong thuở ấy
thiên kim ước đổi được hay chăng
＂ biết sau này chúng nó chả đón ra ngoại quốc tung hoành mà kế nghiệp cha trăm nghìn lạy quan lớn xin ngài ưu tâm ＂
tham nhàn lánh đến giang san
ngày vắng xem chơi một
am rợp chim kêu hoa xảy động
song hương tạn khói sơ tàn
mưa thu ba đường cúc
xuân đưa một luống lan
ẩn cả lọ chi thành thị nữa
nào là chẳng đất nhà quan
thật có lợi hại cho nhà nước đại pháp lắm
bẩm ông lớn bên pháp cũng như bên an nam chúng con có câu rằng :
＂ rau sâu cha con ＂
xin ông lớn đèn trời chiếu y lời chúng con gấp bây giờ mà trừ tiệt lũ nghịch đi
nói mãi quan sứ phải chuyển lòng
độc giả xét xem con người thấy nói liệu đã có hiệu quả thì hoa tay nở mũi mà cười sằng sặc miệng ngoác đến mang tai
thương lang mấy khảm một thuyền câu
cảnh lạ đêm thanh hứng bởi
nguyệt mọc đầu non kình dõi tiếng
khói tan mặt nước không lầu
giang sơn dạm được đồ hai bức
thế giới đông nên ngọc một bầu
ta ắt lòng mừng văn chính nữa
vui xưa chẳng quản đeo âu
chắc rằng tết tây đến để ít ra cũng được đeo nặng bắc đẩu bội tinh
lập tức có trát về làng sức chánh tổng lí trưởng kì đến bắt hai cậu con ông phan lên huyện
nẻo có ăn thì có lo
chẳng bằng cài ngáy pho pho
ngày nhàn mở quyển xem chu dịch
đêm vắng tìm mai bạn lão bô
đã biết quyền nhiều hiểm hóc
cho hay đường lợi cực quanh co
tuồng ni cốc được bề hơn thiệt
chưa dễ bằng ai đắn với đo
chẳng nói chẳng tra cứ tống giam mấy bữa rồi giải tỉnh
sau thấy các cậu hiền lành biết thân phận không trả gì
lại nhân tỉnh thiếu kẻ hầu hạ tthì viên tổng đốc xin dùng cậu anh quét nhà thương còn cậu em thì bắt đi phụ tải xe ô tô
rồi bây giờ thì bắt làm thầy tớ cho mấy chú bồi hàng cơm tây
dân an nam thấy sự tàn nhẫn như ai không đau lòng dứt ruột chúng tôi bảo rõ cho công chúng biết
và thử hỏi con cái
ông phan bội châu có tội tình gì mà phải mang khổ nhục như
vậy thì không phải ông phan khi xuất ngoại đã vợ từ con rồi à
ức hiếp đôi vắng cha mà vô tội như thật hèn quá thật đê mạt quá
nhà nước còn sợ gì lũ sớm đã lìa cha ở nhà với mẹ bấy nay thì còn tiêm nhiễm sao gặp cái chủ của cha mà biết đường cách mạng
việc viên tri huyện hốt bắt hai con ông phan như người việt nam ai có tâm hẳn phải cho viên không phải người việt nam nữa
dân chúng tôi ao ước rằng bài sẽ thấu đến quan toàn quyền
ngài ra ơn cứu vớt cho hai con ông phan thoát vòng nô lệ
kính trình quan toàn quyền thấu cho
làm nên giá trọng danh cao
vang ngân hốt lục bào bởi ai
đi mà chẳng tỏ bày
sự tình này biết hỏi ai cho tường
duyên khéo nhẽ dang
lạ như đổng vĩnh gặp nàng tiên cơ
hôm mai luống những ngẩn ngơ
mối tương tư biết bao giờ xong
nỗi riêng cành cạnh bên lòng
lại còn trách nỗi đồng song bạc tình
nay mừng nhẹ bước mây xanh
lại sang chơi để xem tình sau
mấy truyền sắm quân hầu
tập dìu võng giá ruổi mau trên đường
tớ thầy vừa tới ngoài đường
dương công nhác thấy vội vàng bước
tay liền rước nhà
dám xin mời bác tân khoa liền ngồi
thì thẳng đến lại nha
lúc vào yết lễ lúc ra khai tờ
rằng tôi chấp chính đến giờ
bao nhiêu công liệu đêm ngày
một lòng công chính thảo ngay
mà ai vu kiện việc này cho tôi
cao minh xin tỏ đèn trời
tra người vu cáo hỏi người oan khiên
phủ quan nghe nói đảo điên
quở rằng phép cầm quyền cướp dân
sao không sợ có quỷ thần
mà mày nói những phần khi vu
chuyện kể lể lôi thôi
chàng lưu đã bày lời nói
rằng trong tình đôi ta
tình phạt mộc đoạn kim
xưa nay trong khúc đàn cầm
cao sơn lưu thuỷ tri âm người
những nhớ khát lời
qua đây nhân tiện chơi hỏi
trời hôm đường lại còn xa
hễ sắp để ta lên đường
rằng ơn bác có lòng thương
hãy thong thả đã vội vàng chi
anh em trong cố tri
xa xôi hồ dễ khi đến nhà
từ ngày nghe tiếng đồn xa
thấy tin bác đỗ thật mừng thay
mong cho giản việc nhà này
công tôi cũng định ngày sang chơi
tình trong mười năm trời
ngày bao nhiêu lại nhớ người bấy nhiêu
trước bổ thu
sau chẳng sợ phép vua ăn càn
đơn nguyên khai đã tỏ tường
mà mày lại những đường ngược xuôi
những tưởng ít trông nhiều
cành xuân vị bắc mây chiều giang đông
đến hôm nay mới trùng phùng
mừng vui đã thoả tấm lòng khát khao
phép công cứ chiếu luật trời
hãy cho các chức hứa hồi sinh dân
phủ quan phán bảo ân cần
tức thì lui bước vào sân hậu đường
giận thay cho cai tổng vàng
nỗi dân vu cáo nỗi quan lại càn
bấy giờ tức giận ngổn ngang
chiêu binh mãi mã mở đường uy phong
phòng mi chẳng sấn
bảo dì hầu phải chào bác ư
phòng vâng truyền bảo bấy giờ
bước nó cứ trình thưa như lời
nghe tin nàng cũng nực cười
chỉnh trang nàng mới nơi công đường
chàng lưu nhìn rõ ràng
nàng chào chưa dứt ý chàng đã hay
tức thì trình bày
rằng ơn quan bác biết ngày quyên
giúp cho công nghiệp vẹn toàn
vô tình nọ ấy dám xin thứ tình
nhờ ơn anh chị công trình
chữ ân càng chữ tình càng chăm
thật trọng tình thâm
năm khắc cốt minh tâm còn dài
dấu người đi l đá mòn
đường hoa vướng vất trúc luồn
cửa song dãi xâm hơi nắng
tiếng vượn kêu cách non
cây rợp tán che am mát
thanh nguyệt hiện bóng tròn
rùa nằm hạc lẩn nên bầy bạn
ủ ấp cùng ta làm cái con
tiệc rồi từ tạ một hai
thong dong tỏ nẻo đường mai lại về
chàng từ nhạn tháp vinh quy
khi nên trời giúp mọi bề mọi nên
công danh đã nhẹ gót tiên
thất gia lại gặp lương duyên tấn tần
thái lai mừng đã đến tuần
môn đình ngày lại thêm xuân một ngày
một nhà đào lí sum vầy
một sân hoè quế sánh bầy tốt tươi
khen cho đương sức anh hùng
binh ngàn tướng đùng đùng phương
trong mình có ngọc kim cương
nửa năm vùng vẫy phương ải tần
uy phong lẫm liệt phương dân
chẳng hay rắp rắp đã bốn
ngày tháng bằng thoi một phút cười
thế sự người no ổi tiết bảy
nhân tình ai ủ cúc mồng
thuyền chèo đêm nguyệt sông biếc
cây đến ngày xuân lá tươi
phú quý chẳng tham thanh tựa nước
lòng nào vạy mỗ hơi
phủ quan nghe tiếng mười phương kinh hoàng
chỉnh tề binh mã vội vàng
giáp công quyết hẳn đường giao binh
hai bên đương lúc chiến tranh
kẻ hay võ nghệ người đao cung
nhờ lộc nước đội ơn giời
ngàn năm phú quý đời hiển vinh
vốn người văn học khoa danh
phong lưu so với tài tình kém
khi thơ các lúc lâu
gieo vần lí bạch bầu lưu linh
khi cờ quán lúc cầm đình
cờ ngang đế thích đàn kình bá nha
mình càng phú quý vinh hoa
lòng càng nghĩ đến gần xa đầu
ơn dày bấy
vàng dễ trả cho phu ơn người
tình kể biết mấy mười
thuỷ chung dám phụ lời thuỷ chung
giao du ấy đã xong
nữ lưu như ả châu long lại càng
cai vàng ra sức anh hùng
phủ binh khi đã đều cùng lui
quân binh đóng phương trời
người đức hạnh băng sương
chép quốc sắc thiên hương rành
thật người liệt nữ bất canh
chữ trinh thiên cổ lưu danh còn dài
cho hay trời chẳng riêng ai
chữ tâm cũng quý chữ tài cũng thương
có trung hiếu có cương thường
có điều tiết có đường thuỷ chung
việc gì thì cũng nên công
việc gì thì cũng điều cùng yên vui
phòng văn nhân lúc ngồi rồi
truyện xưa mà coi cho tường
thiên tử vạn vạn niên
lưu bình tân truyện ngâm tất
học trò biết ý
vào thưa quan Bảng
ngài sai bắt vào hỏi
Quỳnh thưa rằng tôi là học trò
thấy trường quan lớn bình văn
tôi đến nghe trộm
quan Bảng nói ta biết
anh đừng giả danh học trò
mà bắt chước tuồng chim chuột
có phải là học trò ta ra cho một câu đối
không đối được thì đánh đòn không tha
Quỳnh vâng
quan Bảng ngay một câu
thằng quỷ ôm cái dấu khôi nguyên
Quỳnh đối ứng khẩu rằng
con mộc dựa cây bàng nhà bảng nhãn
quan Bảng thấy Quỳnh xuất khẩu thành chương có ý ái tài
nuôi cho ăn học
Quỳnh học tấn tới lắm
kỳ văn nào cũng bình
từ ngày trường học quan Bảng có Quỳnh vào
các học trò danh sĩ kém danh giá đi
quan Bảng thấy Quỳnh học sức đại tài
có ý muốn gả thị Điểm cho
mà thị Điểm nghe cũng thuận
quỳnh biết rằng điểm vào tay mình thoả được ước nguyền
song tính có dê
chỉ muốn ngay nhưng sự kia nọ ra bện vào cợt
phủ quan thua chạy vào nơi thành trì
chiến tranh trận binh uy
được thua mấy độ doanh lần
phủ quan độ vỗ dân
sai quân phi báo tờ thân triều đường
thị Điểm người đoan chính
không ưa đùa cợt
mà Quỳnh lại càng dai
một buổi tối thị Diểm rũ màn trải chiếu
chỉ còn dơ chân rồi vào ngủ
Quỳnh lên vào
nằm giường cột buồm lên
thị Điểm vào màn bước chân lên giường phải
dựt mình ngỡ rắn
sau biết Quỳnh
đọc ngay một câu đối để giữ thẹn
thay cho cai tổng vàng
bấy giờ quyết hẳn một đường tiến binh
binh uy đạp đổ ba thành
quan quân bấy độ tan tành thịt xương
những toan tranh bá đồ vương
tín nghi còn vẫn hai đường nên chăng
bèn đòi ba ả tiểu phi
nên chăng khá nói bề ta nghe
tiến phá thành trì
hai quy thuận thì bề hơn
ba em khá nói tỏ tường
để cho anh được khỏi đường hồ nghi
nàng cả thưa nói tức thì
thiếp xin trình nói chàng thì phải nghe
trướng nội vô phong phàm tự lập
Quỳnh đối liền ngay rằng
hung trung bất vũ thuỷ trường lưu
thị Diểm lại đọc câu nữa
cây xương rồng trồng đất rắn long vẫn hoàn long
Quỳnh lại đối ngay
quả dưa chuột tuột thẳng gang thử chơi thì thử
làm cho ngựa tàn
thiếu chi chức trọng thiếu gì quan sang
chẳng tham gấm vóc bạc vàng
can gì mà phải làm đường nghịch hung
có ở
làm người tiết liệt hiếu trung
ắt trời chẳng phụ lòng ai
nghìn năm để tiếng về sau
hoàng sào vương mãng khen bây giờ
trong bụng thiếp thưa
dám xin quyết đoán rộng
chàng nghe nàng nói lời
chàng nghe nàng nói lời
cười rằng : " đã vậy còn thì nàng hai
phân minh đích xác lời
để ta suy lại xem bài hơn "
nàng rằng : " đội ơn trên
rộng cho thiếp được thưa lên một lời
Đạo gốc bởi lòng thành tín hiệp
Lòng nương nhang khói tiếp truyền ra
Mùi hương lư ngọc bay xa
Kính thành cầu nguyện Tiên Gia chứng lòng
Xin Thần Thánh ruổi dong cỡi hạc
Xuống phàm trần vội gác xe Tiên
Ngày nay Đệ tử khẩn nguyền
Chín tầng Trời Đất thông truyền chứng tri
Lòng sở vọng gắn ghi đảo cáo
Nhờ Ơn Trên bổ báo phước lành
Từ Bi giá ngự rạng môn Thiền
Đệ tử mừng nay hữu huệ duyên
Năm sắc hoa tươi xin kỉnh lễ
Cúi mong Thượng Đế rưới ân Thiên
Thiên ân huệ chiếu giáng thiền minh
Thành kính trường xuân chước tửu quỳnh
Lạc hứng khấu cung giai miễn lễ
Thoát tai bá tánh ngưỡng ân sinh
Mai xuân nguyệt cúc vị trà hương
Kỉnh lễ thành tâm hiến bửu tương
Ngưỡng vọng Từ Bi gia tế phước
Khai minh Đại Đạo hộ thanh bường
Nam mô nhứt nguyện Đại Đạo hoằng khai
Nhì nguyện phổ độ chúng sanh
Tam nguyện xá tội đệ tử
Tứ nguyện thiên hạ thái bình
Ngũ nguyện thánh thất an ninh
trong thiên hạ bao giờ cho hết đĩ
trời sinh ra vốn để mà chơi
cho lở đất long âu mới thích
đĩ bao tử nghề chơi càng lịch
tha hồ cho khúc khích chị em cười
người ba của ba loài
ngao ngán nhẽ như ai thì đĩ mốc
có tàn có tán có hương án có bàn độc
ấy mới biết rằng đĩ có tông
giang hồ chẳng không
khắp nam bắc đông tây nức tiếng
đĩ mười phương đĩ cho đủ chín
còn một phương để chồng
chém cha cái số đào hồng